به روز ترین مرجع فایل های فروشگاهی

افراز منافع و دیون در حقوق ایران و فقه امامیه

افراز منافع و دیون در حقوق ایران و فقه امامیه

مقدمه

در عصر حاضر با توجه به رشد تکاملی و سریع علوم، جامعه ای جایگاه تکامل در بین جوامع خواهد داشت که با رهروان قافله علم و دانش همراه و هماهنگ باشد.گسترش رشد و تکامل علمی جهان معاصر که با شتاب فراوان به سوی افقی ناپایدار در حرکت است، هیچ شاخه ای از دانش بشری را بی نصیب ننهاده و هر روز شاهد زایش فرزندی جدید در عرصه ی گوناگون علوم می باشیم.

یکی از این زایشها و نوزادان دانش عصر جدید که مدتی است در جهان غرب ظهور نموده و تبلور عینی پیدا کرده است ، تحت قرارداد مالکیت زمانی است. البته فقهاء و قدما فقه اسلامی در اعصار قدیم در قالب موضوعی تحت عنوان مهایات در کتب فقهی بحث موضوعی در این خصوص نموده اند. یا به رویه ی معمول وسنتی مردمعصر قدیم تحت عنوان تقسیم میاه،مهرصحت و تائید فقهی زده اند.

الف)بیان مسئله:

قانون مدنی ایران و نویسندگان صرفا از اعیان صحبت کرده اند و موضوع افراز منافع که هم اکنون در حقوق خارجی و آراء و نوشته های فقها مطرح بوده و دارای آثار حقوقی فراوانی می باشد مورد بحث قرار نگرفته است.در حالی که یکی از مهمترین آثار این مسئله امکان طرح دعوای الزام به افراز منافع در حقوق ایران و رویه قضایی می باشد که در حال حاضر محاکم قضایی ما نسبت به آن بیگانه هستند. در حالی که این دعوا می تواند در مورد مال مشاع در صورتی که شرکاء به توافقی برای نحوه استفاده برسند. راه حل منطقی و در عین حال منطبق با موازین حقوقی باشد. بعد بحث افراز دیون بستانکاران نیز یکی دیگر از مباحثی است که می تواند به صورت جدی در حقوق ایران و رویه قضایی مطرح گردد و جایگاه حقوقی برای آن ایجاد شود.

دانش حقوقی که رسالت و هدف قانون مند کردن فعالیت های فردی و جمعی را در جامعه به عهده دارد. نباید در برابر پدیده ای نوظهور و رفتارهای اجتماعی حالت انفعالی داشته باشد.

در این نوشتار سعی شده تا این رفتار اجتماعی را جنبه قانونی بخشد و از آن دفاع حقوقی نماید. در حقوق ما با بررسی های بعمل آمده، راهکارهایی وجود دارد که تا حدودی می توان این خواسته را برآورده ساخت. با بررسی تحقیقات به عمل آمده در این نوشتار جایگاه این قرارداد در نظام فقه امامیه یافت شده و در حقوق ایران نیز مستلزم یافتن مفاهیم مشترک و آشنایی با این نظام می باشد. هرچند این نهاد حقوقی تاکنون در حاله ای از ابهام و تعریف مشخصی از آن بعمل نیامده است.

راه حل صحیح و منطقی در برخورد با این پدیده جدید و یا تاسیس حقوقی ناشناخته که در سیستم و نظام فقهی امامیه با الفاظ خاصی تحت عنوان «مهایات» از آن بحث شده و یا در سیستم حقوقی کشورهای اروپایی تحت عنوان تایم شر از آن سخن گفته و عمل می شود و اکنون می خواهیم با تحقیقات علمی به نظام حقوقی خود وارد نماییم باید اولاً ماهیت آن در هر یک از نظام های حقوقی مذکور شناخته شود و آثار و نتایج آن مورد بررسی قرار گیرد ثانیاً به بررسی و کاوش در نظام حقوقی خود پرداخته و با نهادی حقوقی رایج و مشابه همچون افراز اعیان، صلح زمانی، بیع زمانی و... انطباق و صحت و بطلان آن روشن گردد.

فقدان نهاد حقوقی صریح جهت رفتارهای معمول اجتماعی در مالکیت مشاعی که شرکاء حاضر به تقسیم یا تسهیم مفروزی سهم مشاعی خود نیستند یا نوع مال به نحوی است که امکان افراز آن وجود ندارد و با توافق یا اجبار اقدام به استفاده زمانی یا مکانی از مال مشاعی خود می نمایند. می تواند مشکلاتی از این ناحیه ایجاد گردد لذا لازم است در جهت قانون مند کردن آن اقدام شود که هدف این نوشتار با عنایت به نیاز مذکور، تنظیم و ایجاد و تعریف جایگاه حقوقی جهت چنین قراردادی در حقوق ایران، و فقه امامیه می باشد و به بررسی اعتبار و نفوذ آن می پردازد.

ب)پرسش تحقیق

1) ماهیت افراز منافع چیست؟

2) چگونه می توان منافع را مانند اعیان افراز نمود؟

3) به چه صورت می توان دیون را افراز نمود؟

ج)فرضیه تحقیق

1) به نظر افراز منافع، معادل هیچیک از عقود معین حتی صلح نیست و نظر عده­­ای از حقوقدانان که آن را عقد اصلی، معاوضه یا حق انتفاع می­پندارند، صحیح به نظر نمی­رسد و اگر مهایات را اذن انتفاع بدانیم، عملاً شرکاء حق برخی تصرفات اعتباری و مادی را از دست می­دهند، در حالیکه عملاً و عرفاً چنین اقتضایی از افراز منافع مستفاد نمی­گردد.در حقیقت تا زمانیکه مقررات قانونی در مورد مهایات پیش­بینی نشده است، این عمل حقوقی، در حدود قراردادهای نامعین موضوع ماده 10 قانون مدنی منشاء اثر می­باشد-.

2) منافع هم مانند اعیان و به همان روش ها از قبیل؛ افراز ، تعدیل و به رد قابلیت افراز را دارند.

3) در صورت حصول توافق بین شرکا افراز دیون محقق می گردد. و در صورت عدم حصول توافق بین شرکا ، حاکم می تواند دخالت کند و الزام به افراز نماید.

د)پیشینه تحقیق

افراز منافع قبل از هر چیز در نظام فقهی امامیه معروف و مشهور بوده و تحت عنوان مهایات از آن بحث شده و فقها قدما، بر آن وجه صحت گذاشته اند. در نظام حقوقی کشورهای صنعتی و اروپایی، به منظور استفاده از مناطق تفریحی در مصادیق مختلفی از قبیل استفاده از مکانهای تفریحی کوهها، جنگل ها ، سواحل دریاها، استفاده زمانی از قایقها ، کشتی های اقیانوس پیما و... جریان داشته و از آن تحت عنوان time shareتعریف می شود.این نوع مالکیت، زمانی در ایران مطرح شد که شرکتی به نام « مجتمع توریستی آبادگران ایران» اقدام به فروش هفتگی آپارتمانها و ویلاهای توریستی واقع در جزیره کیش نموده و درآگهی تبلیغاتی خود از عنوان تایم شر استفاده نمود.

بر این اساس در حقوق ایران تحقیقات جامعی صورت گرفته و مفهوم این تاسیس در نظام حقوقی ما در حاله ای از ابهام می باشد. و به جز مقالات منتشر شده از قبیل مقاله افراز منافع دکتر لنگرودی و مقاله بیع زمانی دکتر شریعتی، در چند سال اخیر و با رونق آن در کشور، از قبیل ساخت ، فروش آپارتمان در شهرهای زیارتی و تفریحی سعی و تلاش دانشجویان و اساتید حقوق باید بر تحقیقات بیشتر در دفاع و تدوین این نهاد تازه تاسیس باشد که این نوشتار استناد به پیشینه ی تاریخی و استفاده از نهادها و اصطلاحات حقوقی مشابه مندرج، سعی در دفاع از آن پرداخته است.

عنوان صفحه

مقدمه ………..….....………. …………………1

فصل نخست: کلیات .........…… ..........…6

مبحث نخست :مفهوم منفعت ، افراز دیون و مفهوم ماهیت مالکیت مشاعی و چگونگی تصرف در آن .....…….....……8

گفتار نخست :مفهوم منفعت وچگونگی تصرف در آن…... …....……..….……8

بند نخست : مفهوم منفعت …..............……....…..……………...……………………..…....9

بند دوم : مفهوم افراز دیون ......11

بند سوم : مفهوم تصرف ……………..................……... ……..……14

گفتار دوم: مفهوم مالکیت مشاعی و ماهیت آن …….... .....….........….…...…...21

بند نخست : مفهوم مالکیت مشاعی………..………………....….……… .........….22

بند دوم: ماهیت فقهی و حقوقی مالکیت مشاع...… ………........………….……..…...…… ……23

مبحث دوم : مفهوم تقسیم و افراز و بررسی عناوین همسو…… ..……...….25

گفتار نخست: مفهوم تقسیم……...……...………......……..……..………………..……………..26

بند نخست :تعریف تقسیم….....…..…….……………...……..….………………....………26

بند دوم :انواع تقسیم……..……....…………….………..……………..……..………...….27

بند سوم:روش تقسیم………..……...……….…………....………………...…..………….27

بند چهارم :شرائط اساسی تقسیم…........…..……..…….…………...…...……………..……........29

گفتار دوم:مفهوم افراز منافع و مهایات...… ...…..…………..................……..........35

بند نخست :مفهوم افراز و تفکیک....…….....…… ............……....35

الف- مفهوم تفکیک ….....………...………...….....…………………..…..…………...…....35

ب- مفهوم افراز ……...………...…………………..........…………..…....……………….36

ج-تفاوت افراز وتفکیک….....……………...……...….....… ............…..38

د- چگونگی افراز و تفکیک…….……..………....……………… ........……39

بند دوم : مفهوم و اقسام مهایات .........40

الف- مفهوم مهایات..…..……….....……...…… …..........…… ........…40

ب- اقسام مهایات....………...……….… …............…………… ……..……….42

فصل دوم: ماهیت حقوقی افراز و انطباق آن ¬بر سایر نهادهای حقوقی مشابه ..44

مبحث نخست: ماهیت افراز در حقوق و فقه امامیه ……….... ………………….46

گفتار نخست: ماهیت افراز در فقه امامیه…..……………........…………....…………….………..46

گفتار دوم: ماهیت افراز در حقوق ایران ............…………… .........………..................……..54

بند نخست: افراز منافع در حقوق………….......……..…………….…...………………….56

بند دوم: بررسی آرا حقوقدانان در مورد افراز منافع ….……………..........……………..…….. 58

مبحث دوم: افراز منافع و انطباق آن با نهادهای حقوقی مشابه………........………......…………………….60

گفتار نخست: انطباق افراز با مالکیت زمانی …………......……… ....…………………60

بند نخست : مفهوم مالکیت زمانی……...……….......…….…………....…………..…….........61

بند دوم : تاریخچه مالکیت زمانی ……………………......…….………....……………...........62

بند سوم : ماهیت مالکیت زمانی ...64

گفتار دوم: انطباق افراز با اجاره و سایر نهادهای حقوقی……………......……………..........………..........67

بند نخست: انطباق افراز با اجاره ………... ...68

بند دوم: انطباق افراز منافع با نهادهای حقوقی مشابه …........… .....................………..........80

الف -افراز منافع وحق انتفاع…………………….…………………… .........81

ب- افراز منافع و مهایات ……………........………… ...................85

ج- افراز منافع با عقد بیع………..........….…........…………………… .............87

د- افراز منافع با عقد صلح ........89

بند سوم : افراز دیون ......91

فصل سوم : احکام و آثار افراز منافع ……………… ......………… .......................94

مبحث نخست: آثار و شرایط ...............95

گفتار نخست :شرائط انعقاد قرارداد افراز منافع ....95

بند نخست :شرائط عمومی ....95

بند دوم :شرایط اختصاصی ....96

گفتار دوم : آثار قرارداد افراز منافع .........................98

بند نخست: اثر عقد نسبت به طرفین .............99

بند دوم :اثر عقد نسبت به اشخاص ثالث ..101

گفتار سوم :انحلال قرار داد افراز منافع .................102

بند نخست :اسباب انحلال ...102

بند دوم :اقاله .........................103

بند سوم :انحلال ارادی یا فسخ قرارداد ........103

مبحث دوم :احکام ، دعاوی و آیین دادرسی افراز منافع ................104

گفتار نخست: دعاوی افراز اعیان ........................105

بند نخست : افراز اعیان در مراجع اداری …………… .........105

بند دوم : افراز اعیان در مراجع قضایی ………………… ......106

گفتار دوم : دعاوی افراز منافع ……………… .........108

بند نخست : نمونه ی کاربردی افراز منافع در قالب بیع زمانی …………………… ...109

الف- نظریات اداره کل حقوقی و تدوین قوانین قوه قضائیه ……………… ............110

ب - نمونه پرونده قضائی:………… ……… ..111

ج – رای دادگاه: …………… ........................113

د- تحلیل رای دادگاه: ………….…………………… .......................114

بند دوم: نمونه کاربردی افراز منافع در قالب اجاره زمانی ………… ........115

الف – نظریه اداره کل حقوقی و تدوین قوانین قوه قضائیه ………… .....................117

ب- نمونه پرونده قضائی ………… .119

ج- رای دادگاه: …………………… …………… .....119

بند سوم : نمونه کاربردی افراز منافع در قالب صلح زمانی منافع:......… …………………… ...120

الف- نمونه کاربردی…... …… .............121

ب- نمونه پرونده قضائی:……….... …………… ...........123

ج-رای دادگاه.….…. ……… ...........124

نتیجه….... ……… ……… ....................125

نظر پیشنهادی .126

منابع و ماخذ ........... ....................127

چکیده انگلیسی ..........................131