به روز ترین مرجع فایل های فروشگاهی

بررسی سیاست های انرژی اتحادیه اروپا در قبال تحریم های جدید نفتی ایران

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه.......................................................................................................................................1

فصل اول : کلیات تحقیق .....................................................................................................2

1-1-بیان مسأله تحقیق ..........................................................................................................3

1-2-اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن....................................................................4

1-3-هدف های تحقیق ..........................................................................................................5

1-4-سؤالات تحقیق...............................................................................................................5

1-5-فرضیه های تحقیق..........................................................................................................5

1-6-قلمرو تحقیق .................................................................................................................6

1-7-مدل و روش تحقیق.......................................................................................................6

1-8-تعریف مفاهیم ...............................................................................................................7

1-9-روش گردآوری اطلاعات ...........................................................................................13

1-10-روش تجزیه و تحلیل اطلاعات ................................................................................13

1-11-متغیرها ......................................................................................................................13

1-12-پیشینه و ادبیات تحقیق .............................................................................................13

1-13-سازماندهی تحقیق ....................................................................................................18

فصل دوم : مطالعات نظری تحقیق ....................................................................................19

مقدمه.....................................................................................................................................20

2-1-مبانی نظری وچارچوب تحقیق؛ رئالیسم......................................................................21

2-2-مؤلفه های کلیدی رئالیسم............................................................................................23

2-3-انواع تصاویر رئالیسم ..................................................................................................26

2-4-رئالیسم و فناوری هسته ای..........................................................................................29

2-5-نظریه رئالیسم و تحریم اقتصادی.................................................................................42

2-6-بررسی جنبه های مختلف امنیت انرژی........................................................................49

فصل سوم: شرایط حاکم برساختار انرژی اتحادیه اروپا,مناسبات ایران بااین اتحادیه....62

مقدمه.....................................................................................................................................63

3-1-وضعیت ذخائر، تولید، مصرف و واردات نفت خام و گاز طبیعی اتحادیه اروپا...........65

آآآ3-2 -مناسبات انرژی اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی ایران ............................................79

3-2-1- پیشینه روابط اتحادیه اروپا و ایران .........................................................................79

3-2-2-روابط تجاری-انرژی اتحادیه اروپا و ایران .............................................................84

فصل چهارم : تحریم های نفتی علیه جمهوری اسلامی ایران ..............................................92

مقدمه.....................................................................................................................................93

4-1- بررسی کلی تحریم های نفتی علیه ایران....................................................................94

4-2- تحریم های اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران .......................................................101

4-3- تأثیر تحریم های نفتی بر مناسبات انرژی ایران و اروپا............................................107

4-4- چالش های تحریم نفتی ایران برای اتحادیه اروپا.....................................................110

فصل پنجم:سیاست های اتحادیه اروپا در راستای تأمین انرژی مورد نیاز خود..................119

مقدمه..................................................................................................................................120

5-1-تأمین امنیت عرضه انرژی و چالش های آن...............................................................122

5-2-برنامه های کوتاه مدت...............................................................................................133

5-2-1- تنوع بخشیدن به منابع عرضه انرژی.....................................................................133

5-2-2- مدیریت تقاضا......................................................................................................140

5-2-3- امنیت تقاضای انرژی............................................................................................140

5-2-4- ایجاد ثبات در کشورهای صادرکننده انرژی.........................................................141

5-2-5- گفتگوی جامع میان تولید كنندگان انرژی............................................................142

5-2-6- مذاکرات با ایران..................................................................................................143

5-3-برنامه های میان مدت................................................................................................149

5-3-1- تنوع بخشیدن به منابع عرضه انرژی.....................................................................150

5-3-2-تنوع بخشیدن به منابع(نوع) انرژی با تکیه بر حفظ محیط زیست........................151

5-3-3-رقابت پذیری انرژی..............................................................................................153

5-3-4- هماهنگی بین اعضای اتحادیه اروپا برای اتخاذ سیاست های مشترک.................154

5-3-5- بهبود و توسعه بخشندن به شبکه های انتقال وتوزیع انرژی‌................................155

نتیجه­گیری .........................................................................................................................157

منابع و مآخذ ......................................................................................................................164

مقدمه :

از ابتدای مطرح شدن موضوع هسته ای ج.ا.ایران در سال 2003،قدرت های بزرگ به صورت فردی یا در قالب گروه بندی های مختلف اصلی ترین بازیگران تأثیرگذار بر این موضوع بوده اند. اگرچه اتحادیه اروپا که یکی از بازیگران تأثیر گذار در این عرصه بوده و به دلایل مختلف از اعمال تحریم ها بر کشورمان حمایت کرده است ، اما از یک جانبه گرایی و به خصوص دکترین بازدارنده آمریکایی ها نگران است و این نگرانی ناشی از آن است که آمریکا به نام مقابله با تروریسم و کشورهای خودسر ، شورای امنیت سازمان ملل وناتو را نادیده می گیرد.

اروپائیان همواره به دنبال آن هستند ضمن مقابله با یکجانبه گرایی آمریکائی ها ، وضعیت چند جانبه گرایی را درنظام بین الملل ایجاد نمایند.و در این بین ایران به نقطه ای هویت بخشی برای اروپائیان تبدیل شده است. هرچند این به آن معنی نیست که اروپائیان نگرانی های آمریکا در مورد ایران را درک نمی کنند و ضد آمریکا هستند ، بلکه مسئله آنها مخالفت با یک جانبه گرایی آمریکا است.

اگرچه اتحادیه اروپا ، ایالات متحده را در اعمال تحریم ها بر علیه ایران همراهی نمود اما با عنایت به این که تحریم های اعمالی بر جمهوری اسلامی به نوعی بر جوامع اروپایی و اقتصاد کشورهای حوزه اتحادیه اروپا تأثیر گذاری مستقیم داشته است و با توجه به اهمیت انرژی و امنیت عرضه نفت و گاز برای اتحادیه اروپا،این پژوهش تلاش داردسیاست های این اتحادیه را در راستای تأمین انرژی مورد نیازخود، در چهارچوب تأمین عرضه انرژی، برنامه های کوتاه و میان مدت برای رسیدن به نتایج مطلوب را در پنج فصل شامل:کلیات تحقیق در فصل اول، چارچوب تحقیق درفصل دوم ، شرایط حاکم بر ساختار انرژی اتحادیه اروپا و مناسبات ایران با این اتحادیه در فصل سوم ، تحریم های نفتی علیه جمهوری اسلامی ایران فصل چهارم و سیاست های اتحادیه اروپا برای تأمین انرژی مورد نیاز خود در فصل پنجم مورد بررسی قرار دهد.

فصل اول :

کلیات تحقیق

1-1 بیان مسأله تحقیق :

به طور کلی سیاست اتحادیه اروپا در قبال ایران و مسائلی مانند سلاح های هسته ای و کشتار جمعی ، حقوق بشر ، تروریسم و روند مذاکرات صلح خاورمیانه به ویژه نقشه راه با سیاست های ایالات متحده آمریکا هماهنگ شده است. اتحادیه اروپا در قبال برنامه هسته ای ایران موضعی مشابه موضع ایالات متحده آمریکا اتخاذ نموده است.

اتحادیه اروپا به خاطر همراهی با ایالات متحده و تحت فشار قرار دادن ایران برای دست کشیدن از دستیابی به انرژی هسته ای ، تحریم هایی را علیه جمهوری اسلامی ایران از جمله تحریم نفتی تصویب و آن را به مرحله اجرا گذاشت و این در حالی بود که اعضای اتحادیه اروپا در مجموع بین هجده الی بیست در صد صادرات ایران که حدود چهار صد هزار بشکه در روز می شود را از ایران خریداری می نمودند.

با اعمال تحریم های نفتی ، دنیای غرب در حالی خود را از نفت ایران محروم می کند که ذخائر نفتی ایران یکی از مطمئن ترین ذخائر دنیا محسوب می شود.

در بازی که دنیای غرب شروع کرده ایران نیز مطابق با حرکات بازی ، اقداماتی را می تواند انجام دهد تا هزینه این بازی برای غرب نیز افزایش یابد و در تصمیمی عقلانی آنها را وادار به رعایت قواعد بازی نماید. با توجه به نیازهای اتحادیه اروپا به منافع نفتی ایران ، این پژوهش با عنایت به چالش های موجود در رابطه با تأمین و استفاده از انرژی برای اتحادیه اروپا ، راه کارهای این اتحادیه برای تأمین انرژی مورد نیاز خود را مورد بررسی قرار می دهد.

1-2- اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن :

از آنجاکه اتحاديه اروپا‌ یکی از مهمترین بازیگران نظام بين الملل بوده به گونه‌ای كه همواره جهت­گیری‌ها و اتخاذ مواضع این کشور بر روند تحولات‌ جهان اثرگذار بوده است و با عنايت به اينكه سياست هاي خارجي اين اتحاديه دربسياري از جهات همسو با سياست هاي خارجي ایالات متحده امریکا كه خود نيز یکی ديگر از مهمترین بازیگران نظام بين الملل و حتی اثرگذارترین آنهاست مي باشد،بررسي سياست ها و اقداماتي كه اين اتحاديه براي تأمين منابع نفتي و گازي مورد نياز خود بعمل مي آورد از بسياري جهات مهم و ضروري مي باشد. همچنين مي توان به تأثیراتی که تحریم نفتی ایران بر اقتصاد بین الملل به خصوص بر اقتصاد و صنعت کشورهای مختلف بخصوص کشورهای صنعتی مانند چین، ژاپن، هندوستان ،برزیل، کشورهای عضو اتحادیه اروپا وهمچنین نقش سازمانهاي بين المللي و کشورهای دیگر در نظام و روابط بین الملل اشاره نمود.

ضمن اينكه علاقه شخصي پژوهشگر به موضوع پژوهش، ضرورت انجام پژوهش در خصوص مسائل جاري و افزايش شناخت و آگاهي پژوهشگر در خصوص موضوع مورد بحث از انگيزه هاي پژوهشگر مي‌باشد .

1-3 هدف هاي تحقیق :

هدف اصلي:با عنايت به اينكه منابع نفتي و گاز ايران چرخاننده و محرك كارخانجات، صنايع و توليدي هاي اتحاديه اروپا و كشورهاي عضو آن مي باشد،هدف اصلي در پژوهش پيش رو،شناخت رويكردهاي اتحاديه اروپا در خصوص موضوع تحريم هاي جمهوري اسلامي ايران و آشنايي با سياست ها و اقداماتي كه اين اتحاديه در جهت تأمين نيازمندي هاي گازي و نفتي خود پس از اعمال اين تحريم ها اتخاد و به مورد اجرا درآورده اند، مي باشد.

اهداف فرعي : اهداف ديگري چون بررسی مناسبات تجاری ایران و اتحادیه اروپا پیش از اعمال تحریم ها و شناخت چالش هایی که این تحریم ها برای اتحاديه اروپا در بر دارد ، به موازات هدف اصلي دنبال مي‌شوند.

1-4- سوالات تحقیق ( بیان روابط بین متغیرهای مورد مطالعه ) :

سوال اصلی :اتحادیه اروپا بعد از اعمال تحريم هاي نفتي عليه ايران چه اقداماتي در راستاي تأمين انرژي مورد نياز خود انجام مي دهد؟

سوال فرعي(بخش هاي پايان نامه):مناسبات تجاری با اتحادیه اروپا پیش از اعمال تحریم های علیه ج .ا ایران چگونه بوده است؟

1-5- فرضیه های تحقیق: فرضیه اصلي :

با توجه به اهميت انرژي و امنيت عرضه نفت و گاز براي اتحاديه اروپا ، اين اتحاديه پس از تحریم های اخیر علیه ایران دسترسی پایدار به منابع انرژی وتنوع بخشی به این منابع را به صورت جدی تر دنبال می کند.

فرضيه فرعي: تا قبل از اعمال تحریم ها علیه ایران ، اتحادیه اروپا ،بزرگترین شریک تجاری ایران درهر دو بعد صادرات و واردات محسوب می گردید. بیش از80 % واردات اتحادیه اروپا از ایران شامل محصولات نفتی می شد در حالی که صادرات اتحادیه به ایران محصولات متنوعی را نظیر نیروگاه برق ، ماشین آلات بزرگ و صنعتی و... در بر می گرفت که 45 % کل صادرات اروپا را تشکیل می داد.

1-6- قلمرو تحقیق:

قلمرو نظري اين پژوهش بر بررسي سياست ها و اقدامات اتحاديه اروپا و كشورهاي عضو آن در قبال تحريم هاي نفتي جمهوري اسلامي ايران در چهارچوب نظريه واقعگرايي مي‌باشد. و اين كه از لحاظ نظري، رفتارهاي اتحاديه اروپا،به عنوان يك قدرت و ائتلاف بزرگ و تأثيرگذارجهاني ، چگونه در چهارچوب اين نظريه قابل تبيين و توصيف است. اهداف اين تحريم ها به هراندازه محقق شود،اتحاديه اروپا وكشورهاي عضو آن با مشكلات وچالش هاي زيادي روبرو خواهند بود.لذا اين اتحاديه تلاش خواهد كرد شرايط را به سمت و سوي مطلوب خويش سوق دهد و اينكه تا چه حد در اين هدف خود موفق است را بايستي در چهارچوب نظريه فوق جستجو كرد.

1-7- مدل و روش تحقیق :اين پژوهش براساس روش توصیفی و تحليلي مي باشد، كه موارد تاريخي نيز مورد توجه قرارگرفته ضمناً اين پژوهش از روش كتابخانه اي بطور اخص و استفاده از موارد ديگرمانند روشهاي اينترنتي و... مورد توجه قرارار خواهد داد .

1-8- تعريف مفاهيم :

در اين پژوهش از چند مفهوم کليدي مطرح استفاده شده است كه به اختصار در زير به آنها اشاره مي شود: امنیت انرژی -بازدارندگي-اتحادیه اروپا-سياست خارجي-مداخله–مهار- اوپك-پیمان عدم گسترش سلاح های هسته ای.

-امنیت انرژی(Energy Security): فراهم بودن بلاوقفۀ فیزیکی فرآورده های انرژی در بازار به قیمتی قابل پرداخت برای تمامی مصرف کنندگان ، تعریف کمیسیون اروپا از امنیت انرژی است و دسترسی کافی ، قابل خرید و مطمئن به سوخت ها و خدمات انرژی ، شامل فراهم بودن منابع ، کاهش وابستگی به واردات ، کاهش فشار وارد بر محیط زیست ،رقابت و بازار کارآمد، اتکا به منابع بومی که از نظر زیست محیطی پاک باشند و خدمات انرژی قابل خرید و تقسیم شده به شکل منصفانه، تعریف آژانس بین المللی انرژی از امنیت انرژی است.(سوواکول:1391 ،38)

-بازدارندگي(deterrence):طبق تعریف بازدارندگی عبارت است از اقدام یا مجموعه‌ای از اقدامات که برای پیشگیری از اقدام خصمانه دشمن صورت می‌گیرد.از فردای جنگ جهانی دوم با اختراع بمب اتم و توسعه سلاح‌های اتمی صحبت بر سر این بود که مبحث بازدارندگی باید به صورت دکترین سیاسی با ضمانت اجرایی درآید براین اساس،دکترین بازدارندگی که روی تعادل و توازن اتمی بین دو ابر قدرت طرح‌ریزی شد، به دنبال ممانعت از جنگ بود،و هم به این دلیل که جنگ اتمی پیروز نداشت.در حالی‌که تا آن زمان تمام نظریه‌های نظامی اساساً بر پایه پیروزی در جنگ استوار بود.براساس تعاریف کلاسیک، نظریه بازدارندگی عبارت است از کوشش یکی برای اعمال نفوذ در دیگری تا او را از اقدام به عمل که متضمن خسارت یا هزینه‌ای برای اولی است بازدارد. این نظریه براساس تهدید بنا شده است و هدفش آن بازداشتن بازیگر از بازی‌اش براساس ایجاد ترس است.در حقیقت،نظریه بازدارندگی بر این باور است که در شرایطی که هزینه پیش‌بینی شده برای یک تجاوز نظامی ازمنافع موردنظر بیشتر باشد،تصمیم گیرندگان از توسل به جنگ خودداری می‌کنند.به عبارت بهتر، تا هنگامی که طرف مقابل قدرت وارد کردن ضربه را پس از دریافت ضربه نخست دارد، هیچ ابرقدرتی ریسک آغاز جنگ اتمی را نمی‌پذیرد.در واقع ضربه نخست نمی‌تواند مانع از ضربه حریف باشد.

معمولاً، در بازدارندگی،عمل متقابل یا تلافی‌جویانه نقش اساسی دارد.به عبارت دیگر بازدارندگی در صدد است تا با افزایش هزینه بر محاسبات استراتژیک رقیب تأثیر بگذارد.این تأثیر باید به گونه‌ای باشد که اگردشمن جنگ راآغازکند،باید بهای بسیار سنگینی برای آن بپردازد.نکته مهم اینکه بازدارندگی از نظر فیزیکی وضع دشمن را تغییر نمی‌دهد، بلکه از نظر روانی از تجاوز جلوگیری می‌کند. بوفر می‌گوید بازدارندگی فرآیندی روانی است که در آن، نمایش استفاده از زور نقش مهمی دارد ولی اهمیت انحصاری ندارد.هنری کیسینجر نیز در این باره می‌گوید:همان طورکه قدرت به طرز وحشتناکی رشد کرده است،به صورت انتزاعی،نامحسوس و اغفال کننده نیز درآمده است.هر چند بازدارندگی سیاست مسلط نظامی است،اما بیشتر از هر چیز وابسته به ملاک‌های روانی است.در این سیاست، سعی می‌شود تا تصور خطر‌های تحمل ناپذیر طرف مخالف را از ارتکاب به عمل باز دارد.پیروزی این سیاست بستگی دارد به آگاهی کامل از محاسبات طرف مخالف نسبت به حیله‌ای که جدی گرفته شود که به مراتب مؤثر‌تر از تهدیدی است که به عنوان یک بلوف تلقی شود برای مقاصد سیاسی، میزان قدرت مؤثر نظامی یک کشور، ارزیابی کشور دیگر از آن قدرت است.به طور کلی هدف نهایی از بازدارندگی این است که کشورهای مختلف به ویژه کشورهای دارنده نیروهای هسته‌ای بتواند به تعقیب سیاست‌های مبتنی بر منافع خود بپردازندو در عین حال از ایجاد شرایطی که منتهی به درگیری با کشور یا کشورهای رقیب شود جلوگیری کنند.با توجه به این نکته که دو کشور آمریکا و شوروی نسبت به سایر کشورهای اتمی توانایی کامل نابودی طرف مقابل راداشتند بنابراین هرگونه جنگ احتمالی نمی‌توانست برنده‌ای داشته باشدودرنتیجه بازدارندگی صحیح‌ترین استراتژی برای دوقدرت محسوب می‌شد.باعنایت به این مسئله که پژوهش حاضر بر پایه‌های مکتب رئالیسم متکی است، لذا بامحور قراردادن مفاهیم اصلی رئالیسم، بحث بازدارندگی را پی می‌گیریم. درمیان نظریه‌پردازان بازدارندگی، افرادی چون برناردبرودی ، ریچارد اسموک ، هرمان کان ، رابرت جرویس از دهه شصت به تبیین تئوریک بازدارندگی همت گماشتند. از میان آنها برودی به عنوان اولین ومهمترین نظریه‌پرداز بازدارندگی دردوران جنگ سرد انتخاب شد. برودی که استاد دانشگاه بیل و محقق مؤسسه رندور آمریکا بود، عمده نظرات خود را دوکتاب استراتژیک درعصر موشک ها و کتاب جنگ وسیاست مطرح کرده است.(دوئرتي و فالتزگراف:1384،604-595)

-اتحاديه اروپا(European union): اتحاديه اي شامل بسياري از كشورهاي اروپايي كه سنگ بناي آن بيش از نيم قرن پيش با تأسيس جامعه زغال و فولاد اروپا در سال1951 به وسيله شش كشور بنيانگذار آلمان ، فرانسه، ايتاليا، بلژيك، هلند و لوكزامبورگ در پاريس بنا نهاده شد. اين اتحاديه با امضاي پيمان ماستريخت در دسامير1991 شكل گرفت.كه هدف از آن ، افزايش همكاري هاي بين دولتي در امور مالي و اقتصادي ، همچنين ايجاد سياست خارجي و امنيتي مشترك و همكاري در امور قضايي و داخلي كشورهاي عضو بود.(خالوزاده:1383،3)

-تحریم(Sanction):عمل دسته جمعی و کیفری که متضمن اقدامات لازم دیپلماتیک اقتصادی یا نظامی در برابر کشوری است که بر خلاف مصوبات منشور ملل متحد رفتار می نماید.

-سياست خارجي(Foreign Policy): عبارت است از يك رشته اعمال از پيش طرح ريزي شده توسط تصميم گيرندگان حكومتي که مقصود آن دستیابی به اهدافی معین، در چهارچوب منافع ملی و در محیط بین‌المللی است.به‌طور خلاصه می‌توان گفت که سیاست خارجی شامل تعیین و اجرای یک سلسله اهداف و منافع ملی است که در صحنه‌ي بین‌المللی از سوی دولت‌ها انجام می‌پذیرد. سیاست خارجی می‌تواند ابتکار عمل یک دولت و یا واکنش آن در قبال کنش دیگر دولت‌ها باشد(مقتدر: 1385، 132-131).ودر تعریفی دیگر می‌توان این‌طور تعریف کرد که: جهتی را که یک دولت بر می‌گزیند و در آن از خود تحرک نشان می‌دهد و نیز شیوۀ نگرش دولت را نسبت به جامعۀ بین‌المللی، سیاست خارجی می‌گویند(خوشوقت:1375، 145).

-مداخله(Intervention):عبارت است از دخالت قهري يك دولت يا دولت هاي ديگر در امور كشور ديگر، به منظور تغيير سياست‌هاي داخلي يا خارجي آن. بر اساس موازين بين‌المللي، مداخله درموارد زير مي‌تواند مجاز و قابل توجيه باشد.

1)كشور مداخله كننده طبق يك پيمان يا قرارداد،‌مجاز به دخالت باشد.2)چنانچه يك كشور طبق معاهده منعقده با دولت مداخله كننده، ملزم به پيگيري يك سياست مشترك باشد و اصول اين معاهده را نقض كند.3)دخالت براي حمايت از اتباع خود.4)دفاع ازخود.5)چنانچه كشوري موازين بين‌المللي را نقض نمايد.6)در صورتي كه سازمان ملل متحد (بر اساس منشور ملل متحد)به اقدام مشتركي عليه كشوري دست بزندكه صلح بين المللي را نقض كرده ويا مرتكب تجاوز شده باشد(علي بابايي:‌1383 ،314).

-مهار(Containment):يكي از پايه هاي اساسي سياست خارجي آمريكا در رابطه با جلوگيري از نفوذ كمونيسم در جهان و نيز توسعه طلبي اتحاد شوروي بود.تئوري «مهار» طي دو مرحله برنامه كمك به تركيه و يونان پياده شد(1947). مرحله اول در دكترين ترومن تبلور يافت كه خواستار توقف پيشروي جغرافيايي اتحاد شوروي بود.در مرحله دوم امريكا به خود اين حق را مي‌داد كه در هر زمان و مكان كه بخواهد، نفوذ كمونيسم را محدود كند(علي بابايی:‌1382،567).

-اوپك(OPEC):سازمان كشورهاي صادر كننده نفت(اوپك)organization ofpetroleum exportingcountries))در ژانويۀ1961دركاراكاس(ونزوئلا) تشكيل شد و كشورهاي ايران ،عربستان سعودي،عراق،كويت و ونزوئلا به عضويت آن درآمدندوسپس اندونزي،ليبي،امارات متحده عربي ونيجريه به آن پيوستند. دولت هاي بنيان گذار تصميم گرفتندكه:1)از شركت هاي نفتي بخواهند كه قيمت ها را دور از همۀنوسان هاي نالازمي كه هم بر توسعۀاقتصادي كشورهاي توليد كننده وهم مصرف كننده اثر مي -گذارد ثابت نگاهدارند.2) با تنظيم توليد قيمت ها را ثابت نگاه دارند.3)از صدور نفت اضافي يا افزايش قيمت و رفتار ترجيحي با كمپاني ها،چنان چه خلاف رأي اكثريت اعضاي سازمان و به زيان هريك از اعضاي آن باشد، خودداري كنند.كشورهاي اوپك45 درصد توليد نفت جهان و 85 درصد صادرات آن را در بيرون از بلوك شوروي در دست دارند.(آشوري:1373 ، 190).

-غنی سازی اورانیوم(Uranium Enrichment):غنی سازی اورانیوم عملی است که بواسطه آن در یک توده اورانیوم طبیعی مقدار ایزوتوپ235U بیشتر شود و مقدار ایزوتوپ 238U کمتر. غنی سازی اورانیوم یکی از مراحل چرخه سوخت هسته ای است.اورانیوم طبیعی(که بشکل اکسید اورانیوم است) شامل 99/3% از ایزوتوپ 238 U و7/0 % از235U است. ایزوتوپ235U اورانیوم قابل شکاف و مناسب برای بمب ها و نیروگاه های هسته ای است.238U باقی مانده را اورانیوم ضعیف شده می نامند و نوعی زباله اتمی است. بخاطر سختی زیاد و آتشگیری و ویژگی های دیگراز آن در ساختن گلوله های ضد زره استفاده می کنند. اورانیوم ضعیف شده نیز همچنان پرتوزا است.(http://www.academist.ir p=238)

-پیمان عدم گسترش سلاح های هسته ای(Treaty -on the Non Proliferation of Nuclear Weapons): پیمان نامه منع گسترش سلاح های هسته ای ، در دوران جنگ سرد (1968 میلادی) برابر با 1347 شمسی به صورت محدود بین چند کشور جهان منعقد شد.این پیمان کشورهای جهان را به دو طبقه برخوردار از سلاح های هسته ای و غیر برخوردار که فاقد سلاح های هسته ای هستند تقسیم می کند.طبق تعریف کشورهای برخوردار ،شامل کشورهایی هستند که تا پیش از اول ژانویه 1967میلادی برابر بایازده دی1347 سلاح هسته ای یا دیگر وسایل منفجره هسته ای را تولید و منفجر کرده باشند.طبق این تعریف چین، فرانسه،روسیه،انگلیس وآمریکا(اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد) به طور رسمی دارای سلاح هسته ای شدند.تاکنون یکصدوهشتادوهشت کشور جهان با امضای آن به پیمان نامه پیوسته اند. هند، پاکستان و اسرائیل این پیمان نامه را نپذیرفته اند. کره شمالی نیز پس از نقض پیمان در نهایت از این پیمان خارج شد. طبق این معاهده کشورهای دارای سلاح هسته ای نباید به طور مستقیم و غیرمستقیم به کشورهای غیربرخوردار در راه تحصیل این سلاح کمک کنند و کشورهای غیر برخوردار متعهد می شوند تا در این راه تلاش نکنند، هرچند به موجب ماده4 برخوردارها متعهد شده اند که فناوری هسته ای صلح آمیز را دراختیار غیر برخوردارها قرار دهند.اهداف پیمان ،جلوگیری از گسترش سلاح های هسته ای و پی گیری مذاکرات خلع سلاح هسته ای یکی ازاهداف مهم پیمان مذبور به شمار می رود، همچنین یاری رسانی به کشورهای غیر هسته ای درراه به کارگیری صلح آمیز فناوری هسته ای یکی دیگر از اهداف این پیمان بین المللی است.(http://en.Wikipedia.org/wiki/NUCLEAR-Non-proliferation- Treaty )

1-9 روش گرد آوري اطلاعات :

روش انتخابی برای انجام این تحقیق روش اسنادی و کتابخانه ای و مراجعه به اينترنت است. برای پاسخگویی به سوالات و جمع آوري اطلاعات پژوهش مجموعه ای از اسناد، کتب و مقالات مرتبط با موضوع و سایت های اينترنتي مورد مطالعه قرار گرفته است.

1-10 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات :

با عنايت به سطح تحليل منطقه‌اي و بين المللي موضوع پژوهش‌، تجزيه و تحليل اطلاعات بر مبناي روش استدلال منطقي و به صورت كيفي خواهد بود.

1-11 متغیرها و واژه هاي كليدي :

متغیر مستقل : اهمیت انرژی و امنیت عرضه نفت وگاز اتحادیه اروپا

متغیر وابسته : رویکرد کوتاه و میان مدت اتحادیه اروپا برای حصول به نتایج

واژگان کلیدی: تحریم ، اتحادیه اروپا ، نفت، اوپك،انرژي هسته اي

1-12 پيشينه و ادبيات پژوهش :

با اينكه از آغاز تحریم ها تاكنون مدت زيادي نگذشته است اما به لحاظ اهميت و وسعت و تأثيرگذاري اين تغييرات، مقالات زيادي در خصوص تحریم های نفتی ایران و موضوع هسته ای جمهوری اسلامی ایران و مذاکرات با 1+5 به رشته تحرير در آمده است اما پژوهش زيادي در خصوص بررسي راه کارهای تأمین انرژی اتحادیه اروپا بعد از تحریم نفتی جمهوری اسلامی صورت نگرفته است، ليكن به ذكر تعدادي پايان نامه و مقاله مرتبط با اين موضوع(اتحادیه اروپا و مسئله هسته ای ایران) اشاره مي گردد:

-((کتاب نظریه های تحریم اقتصادی))که باکوشش مصطفی زهرانی درسال 1976،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی منتشر کرده است به برخی مباحث نظری پیرامون تحریم ها پرداخته است که عموماً ترجمۀ مقالات صاحبنظران خارجی است.درحالی که تحریم های اقتصادی چیز جدیدی نیست ،دست کم از جنگ جهانی اول به این سو، تحریم اقتصادی به عنوان ابزار قوی در سیاست خارجی کشورها مطرح شده است.محققان سیاست بین الملل و روابط بین الملل نیز با مطالعه مجموعه موارد تحریم های اقتصادی با شیوه های عملی سعی کرده اند نظریه های مختلفی به دست آورند.

سازوکارهای عملی تحریم های اقتصادی و عواملی که درموفقیت یا شکست آن دخیل است چندان متنوع است که کشورهای تحریم کننده نمی توانند پیش بینی درستی داشته باشند.به همین سبب توجه به تحولات روزمره واظهارات سیاستمداران و دولتمردان کشور تحریم کننده یا تحریم شونده نیز در مواردی گمراه کننده است.زیرا،چه بسا خود آن ها نیز از کاری که انجام می دهند درک درستی نداشته باشند.از این رو دقت و مطالعه بحث های نظری که براساس تجربه های گذشته به دست آمده است نه تنها برای محققان ، بلکه برای سیاست گذاران نیز مفید است.

-کتاب((تحریم ایران:شکست یک سیاست))نوشتۀحسین علیخانی؛ترجمه محمد متقی نژاد در سال1380که دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه آنرا منتشر کرده است به بررسی گذشته،حال و آینده تحریم های آمریکا بر ایران از جنبه نظری و عملی پرداخته است. نویسنده آن به تفصیل فرآیند تیرگی فزاینده میان روابط تجاری ایران-آمریکا را تشریح می کند که از زمان سقوط شاه و بحران گروگانگیری سال 1979-80 آغاز شده است.تحریم ایران به صورت یک طرفه باقی مانده است و ناگزیر شرکت های غیر آمریکایی وعمدتاً اروپای غربی، تجارت با ایران را در دست گرفته اند.درحالی که آمریکایی ها مجبور به معامله نکردن با ایران هستند.آمریکا برای پاسخ دادن به این اقدام کوشید در خصوص هر کشور ثالثی که تحریم را بشکند قوانین فرامرزی وضع کند.اما اعتراض متحدان آمریکاکه نمی توانستند با ایران قطع رابطه کننداین رهیافت را ناممکن ساخت.خصومت رسمی آمریکا با ایران با نقش گروه های صاحب نفوذ طرفدار اسرائیل فزونی گرفته ومسألۀ رفع تحریم ها را مشکل ساخته است.اما عدۀ زیادی از ناظران آمریکایی اکنون معتقد شده اندکه تنها نتیجۀ سیاست تحریم،محروم شدن آمریکا از بخش سود آور تجارت بین المللی است.کتاب تحریم ایران جزییات وضع قوانین فرامرزی را با دقت بررسی وتحلیلی نقدانه وجامع از این سیاست عرضه می کند.این اثر همچنین به شکلی جامع و با استنادبه مدارک متقن منابع مکتوب مهمی رابررسی وتأثیر تحریم ها بر ایران را ارزیابی کرده است.

-درکتاب اتحادیه اروپایی که جناب دکتر سعید خالوزاده در سال 1383به رشته تحریر در آورده و در چندین نوبت نیز تجدید چاپ شده است درفصل های مختلف به بررسی روند شکل گیری اتحادیه اروپا،اصلاحات ساختاری آن،ساختارتشکیلاتی،نهادهای اصلی این اتحادیه،سیاست خارجی مشترک اتحادیه اروپایی و روابط خارجی آن با شرق اروپا و امریکا،مناسبات فراآتلانتیکی، قدرت اقتصادی وپولی اتحادیه وروابط اتحادیه اروپا با جمهوری اسلامی پرداخته شده است.درفصل نهایی این کتاب ارزشمند که به بررسی روابط اتحادیه اروپا با ایران پرداخته شده است تأثیر فعالیت هسته ای ایران برروابط اتحادیه اروپا را مورد بررسی قرار داده است .

-درکتاب اروپا ویژه اتحادیه اروپا درسال1382 تعدادی از مقاله های مختلف مرتبط با اتحادیه اروپا جمع بندی و به چاپ رسیده است که به بررسی تاریخچه اتحادیه اروپا، نظام های حقوقی این اتحادیه،چشم انداز جایگاه بریتانیا در اروپا،ژئوپلتیک نوین اروپا و هم گرایی امنیتی اروپا پرداخته شده است.

-کتاب اروپا2 که ویژه روابط ایران و اتحادیه اروپا می باشد شامل: مقالاتی در خصوص جامعه اروپا وانقلاب ایران ،ارزیابی تحلیلی روابط ایران و اتحادیه اروپایی ، توافق های تجاری–اقتصادی ایران،اتحادیه اروپا و چالش های حقوق بشری در روابط ایران و این اتحادیه و بررسی گفت وگو -های انتقادی تا مشروط می باشد که در سال1382 به چاپ رسیده است .

-در کتاب 3 اروپا نیز که از مقالات متعدد تشکیل شده ودر سال1383به چاپ رسیده است و به عنوان جلد دوم این کتاب و ویژه روابط ایران و اتحادیه اروپا می باشد به بررسی موارد مختلف روابط ایران و اتحادیه پرداخته و چشم انداز روابط این دو بازیگر را در چارچوب تحولات جهانی و تبیین مواضع اتحادیه اروپا در خصوص برنامه هسته ای ایران را مورد بررسی قرارمی دهد.

-درسال 1389پژوهشی درخصوص رژیم غاصب صهیونیستی وتوهم حمله به تأسیسات هسته -ای ایران، توسط پژوهشکده مطالعات کاربردی فارابی به چاپ رسید که به بررسی تحلیل و ارزیابی مزایا و معایب حمله یا عدم حمله رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته ای ایران و در نتیجه ارائه بهترین گزینه در این زمینه پرداخته است.

-پژوهشکده مطالعات کاربردی فارابی مجدداً در سال 1389 گزارشی کاربردی ، ایران هسته ای از نگاه صاحب نظران غربی به چاپ رسانید که در آن به ترجمه چند مقاله مانند: بازداشتن هسته -ای ایران که به چالش های هسته ای ایران،پیامد های دیپلماتیک و امنیتی محتمل ایران مجهز به تسلیحات هسته ای پرداخته شده که به شکلی به عنوان منبع فکری دستگاه سیاست خارجی امریکا عمل می کند .

- مجله سیاسی-راهبردی بصائر نیز که توسط سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی به چاپ می رسد در شماره 325-سال بیست و نهم-دی ماه 1391 نیز به بررسی تحریمی جدید سنای امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخته است ودر شماره 219 خود که در خرداد 1391 به چاپ رسانیده به بررسی مذاکرات هسته ای ایران با کروه 1+5 پرداخته است. این مجله در شماره 317خود در سال 1390 نیز با موضوعی به نام تنگه راهبردی به تحلیلی بر اهمیت راهبردی تنگه هرمز در ارتباط با تحریم احتمالی نفتی پرداخته است.

-ماهنامه امیران فردا نیزدر شماره پنجاه و پنج –مرداد وشهریور 1391 نیز موضوع تحریم نفتی اروپا علیه ایران را با عنوان شروع بازی خطرناک مورد بررسی قرار داده است .

-پژوهشکده مطالعات راهبردی در ماه نگار راهبردی دیدبان امنیت ملی،شماره چهارم مرداد 1391 نیزمقالاتی درمورد تحریم های جدید؛افزایش هزینه غرب وسناریوی ایران مجهزبه بمب هسته ای: فریبی استراتژیک و همچنین در شماره چهاردهم خود در خرداد 1392وضعیت تحریم های بین المللی را بررسی و به چاپ رسانده است.

-درپایان نامه هایی نظیر نقش اتحادیه اروپا در معادله هسته ای ایران(نرگس آرین فر)تأثیر هسته ای شدن ایران بر روابط اتحادیه اروپا و آمریکا(میرزائی)–نقش انرژی در تأمین امنیت ایران و اتحادیه اروپا(حوریه کافیان)-بررسی تطبیقی سیاست های امریکا و اتحادیه اروپا در جهت دستیابی به منابع انرژی نفت(مصطفی آقا باقری)-روابط ایران و اتحادیه اروپا(اسدالله شبانی)- نیز به موضوع هسته ای شدن ایران پرداخته شده است ولی به رویکرد اتحادیه اروپا در خصوص نحوه تحریم ها و راه کارهای تأمین انرژی پرداخته نشده است.

1-13-سازماندهی تحقیق:

این پژوهش درپنج فصل اصلی و یک قسمت نتیجه گیری تنظیم شده است.در فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده است،در فصل دوم چارچوب تحقیق بر اساس نظریه و رویکرد رئالیسم ارائه شده است،در فصل سوم شرایط حاکم برساختار انرژی اتحادیه اروپا و مناسبات ایران با این اتحادیهعرضه شده است، در فصل چهارم تحریم های نفتی علیه کشورمان بیان شده است و در فصل پنجم به سیاست های اتحادیه اروپا برای تأمین انرژی مورد نیاز خود اشاره شده است.