شیوه جبران خسارت در حقوق ایران و بیع بین المللی کالا (1980 وین)
مقدمه
الف- بيان مسأله:
در روزگاری که به علل گوناگون خطرات متعددی بشر را تهدید می کند و به واسطه عوامل مختلف
خسارت هایی به انسان وارد می شود حقوق می تواند تا حد زیادی فریادرس باشد. خسارت بطور کلی ممکن است مادی یا معنوی باشد و هر کدام از این دو قسم نیز ممکن است ناشی از جرم و شبه جرم و یا ناشی از عدم انجام تعهد (قرارداد) باشد. بنابراین خسارت مادی، معنوی ناشی از جرم که تحت عنوان مسئولیت کیفری از آن یاد می شود خارج از بحث ما خواهد بود و فقط راجع به خسارت ناشی از نقض قرار داد و شیوه جبران آن در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا (1980وین) بحث خواهیم کرد. هرچند قرارداد را می توان تابع اراده طرفین دانست. در نتیجه آن حقوق و تعهدات قراردادی به حاکمیت اراده و خواست متعاقدین باز می گردد. اما این تفسیر، مربوط به زمانی است که اختلافی بین طرفین پیش نیامده است. اما آن گاه که اختلاف پیش می آید و یکی از طرفین، برخلاف تراضی اولیه، حاضر به اجرای تعهدات خود
نمی شود طرف دیگر ناگزیر به قواعد حقوقی تمسک می جوید تا داد از بیدادگر بستاند (کاتوزیان، 219:1374). می توان در هر قراردادی بروز چنین مرحله ای (ورود خسارت) را تصور کرد. از طرفی در هر مورد که شخص موظف به جبران خسارت دیگری است می گویند در برابر او مسئولیت دارد یا ضامن است، این قاعده عادلانه وجود داشته است که هرکس به دیگری ضرر برساند باید آن را جبران کند. اینجاست که حقوق باید در راستای تحقق عدالت، راهکارهایی را برای جبران خسارت وارده پیش بینی کرده و در اختیار متعهدله قرار دهد. نقض قرارداد غالباً به خسارت طرف دیگر منتهی می گردد و قواعد داخلی و کنوانسیون ها بین المللی، موادی را به راههای جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد اختصاص داده اند (امامی، 241:1385). این مبحث مهم از دید تدوین کنندگان موافقت نامه سازمان ملل متحد در مورد بیع بین المللی کالا مصوب 11 آوریل 1980 نیز دور نیفتاده است. این کنوانسیون که با هدف گرد آوری قوانین متحد الشکل در زمینه بیع بین المللی کالا تدوین شده است در مواد 74 تا 77 راه حلهایی را برای جبران خسارت ارائه کرده است. از آنجا که احتمال دارد کشور ما نیز در آینده به این کنوانسیون بپیوندد، آشنایی با مقررات آن مفید و ضروری است (صادقي،154:1383).
ب- سؤالهای پژوهش:
1- وجوه اشتراک حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا (1980) در زمینه شیوه جبران خسارت چیست؟
2- وجوه افتراق حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین المللی کالا (1980) در زمینه شیوه جبران خسارت چیست؟
ج- پیشینه پژوهش:
1- در كتاب حقوق مدني اثر ناصر كاتوزيان دادن پول شایع ترین وسیله جبران خسارت در حقوق ایران است. این شیاع را ملاحظات عملی دامن می زند و بطور معمول، هم دادگاه ترجیح می دهد که از دشواری اجرای شیوه های دیگر بپرهیزد و هم دو طرف مایلند که به طور قاطع و روشن بدانند که حق و تکلیف آنان در برابر هم چیست؛ با وجود این، رسم و مطالبه و پرداخت پول را نباید قاعده اجباری دانست (کاتوزیان،1380).
2- در كتاب تفسيري بر حقوق بيع بين المللي كالا 1980 وين اثر هجده تن از دانشمندان حقوق جهان بيان شده برخی از نظام های حقوقی تمایز قائلند بین دو طریقه جبران خسارت ضررهایی که به شخص وارد شده، یعنی بین طرق جبران خسارت به عنوان جبران مالی برای صدمات متحمل شده و جبران بصورت پرداخت خسارت تا حدی که طرف را در موضع قبلی وی قرار دهد، ماده 74 تردیدی باقی نمی گذارد که تنها راه جبران خسارت برای زیان های وارده به موجب این کنوانسیون پرداخت مبلغی پول بر حسب مورد است (هجده تن از دانشمندان جهان، 1374).
3- در مجله حقوقي شماره 32 آقاي محسن قاسمي بيان كردند تنها راه جبران خسارت در کنوانسیون پرداخت معادل پولی آن باشد، با توجه به تفسیری بودن مقررات کنوانسیون (ماده 6) و اصول مورد ابتنای آن (ماده 7) و اصل کامل جبران خسارت، دقیق نیست و نباید روش جبران خسارت را منحصر به این کرد بلکه طرفین یا قاضی باید بتواند در صورت اقتضا، مناسب ترین روش را برحسب اوضاع و احوال قضیه برگزیند. گرچه غالبا طریق انسب همان روش پرداخت معادل پولی است اما بعید نیست که در مواردی طرق دیگر کارسازتر باشد (قاسمی، 1384).
صفحه
مقدمه.........1
فصل اول: کليات ..... 6
مبحث اول: مفهوم خسارت و انواع آن در حقوق ایران ..... 7
گفتار اول: مفهوم خسارت در حقوق ایران: ..... 7
بند 1: مفهوم خسارت در قانون مدنی ..... 8
بند 2: مفهوم خسارت در قانون مسئولیت مدنی ..... 9
بند 3: مفهوم خسارت در عرف ... 10
گفتار دوم: انواع خسارت در حقوق ایران .. 11
بند 1: خسارت مادی .. 12
بند2: خسارت معنوی .. 15
بند 3: خسارت بدنی .. 16
مبحث دوم: مفهوم خسارت و انواع آن در کنوانسیون .. 17
گفتار اول: مفهوم خسارت در كنوانسیون .. 17
گفتار دوم: انواع خسارت در کنوانسیون .. 18
بند 1: خسارت مادی .. 18
بند 2: خسارت عدم النفع .. 18
بند 3: خسارت معنوی .. 19
فصل دوم: شیوه جبران خسارت در حقوق ایران .. 21
مبحث اول: شیوه های جبران خسارت در مسئولیت قراردادی .. 22
گفتار اول: تعهد به انجام عمل .. 22
بند 1: انجام موضوع تعهد از طرف متعهدله به خرج متعهد .. 23
بند 2: تعيين خسارت روزانه .. 23
بند 3: تعيين خسارت روزانه و انجام تعهد به خرج متعهد .. 24
بند 4: پرداخت وجه التزام .. 24
بند 5: فسخ قرارداد .. 27
گفتار دوم: تعهد به وجه نقد .. 29
بند 1: شرایط خسارت تأخیر تأدیه .. 30
بند 2: خسارت تأخیر تأدیه در قانون مدنی .. 31
بند 3: میزان خسارت تأخیر تأدیه .. 32
بند 4: فرق خسارت تأخیر تأدیه با ربا...................................32
مبحث دوم: شیوه‌های جبران خسارت در مسئولیت قهری .... .. 32
گفتار اول: برگرداندن وضعیت زیان دیده به حالت سابق خود .. 33
بند 1: بازگرداندن عین مال به صاحب آن ...........................34
بند 2: از بین بردن منبع خسارت ....34
گفتار دوم: جبران خسارت وارد به اموال .. 35
بند 1: رد عین در صورت وجود .. 35
بند 2: پرداخت بدل .. 36
گفتار سوم ـ نقش دادگاه در تعیین شیوه های جبران خسارت .. 40
فصل سوم: شیوه‌های جبران خسارت در کنوانسیون بین المللی کالا(1980) .. 42
مبحث اول: شیوه های جبران خسارت در کنوانسیون .. 43
گفتار اول: دریافت معادل پولی خسارت و دریافت بهره .. 43
بند 1: دریافت معادل پولی خسارت .. 43
بند 2: دریافت بهره .. 44
گفتار دوم: درخواست تقلیل ثمن .. 47
بند 1: درخواست تقلیل ثمن در کنوانسیون .. 47
بند 2: شرایط تحقق اختیار تقلیل ثمن .. 48
الف: تسلیم کالای مورد قرارداد.....48
ب: عدم مطابقت کالای تسلیمی...49
1: عدم مطابقت مادی....................49
2: عدم مطابقت حقوقی............... 50
ج: قبول کالای نامنطبق توسط خریدار..................................51
د: انجام تکلیف مندرج در مواد 29 و 40 توسط مشتری...51
هـ: ناآگاهی خریدار به عدم مطابقت کالا...............................51
بند 3: استثنائات اعمال ماده 50 کنوانسیون.......................52
الف: جبران نقص پس از موعد تسلیم توسط فروشنده به شرط عدم تأخیر غیرمعقول.....................................52
ب: عدم اعلام نظر خود توسط مشتری با وجود درخواست فروشنده.........................53
ج: اعلام بایع دایر برایفای تعهد ظرف مدت معین...............53
د: شرط وصول اخطاریه فروشنده به مشتری......................53
ه: رفع نقص کالای غیرمنطبق با قرارداد توسط فروشنده..54
بند 4: چگونگی محاسبه تقلیل ثمن در کنوانسیون .. 54
گفتار سوم : بازفروش مبیع .. 56
بند 1: بازفروش اختیاری مبیع .. 56
بند 2: بازفروش الزامی مبیع . .. 56
الف: موارد بازفروش الزامی مبیع...59
ب: اقدامات بازفروش الزامی بیع...60
مبحث دوم: شیوه های غیرپولی جبران خسارت .. 61
گفتار اول: درخواست تعمیر کالا .. 61
بند 1: حق درخواست تعمیر یا اصلاح کالا در کنوانسیون .. 62
بند 2: شرایط درخواست تعمیر یا اصلاح کالا در کنوانسیون .. 63
گفتار دوم: الزام فروشنده به تسلیم کالای جانشین .. 65
بند 1: مفهوم تسلیم کالای جانشین .. 65
بند 2: شرایط درخواست تسلیم کالای جانشین ... 66
الف: تسلیم کالا به خریدار.............66
ب: عدم انطباق کالای تسلیم شده به خریدار با قرارداد......66
ج: نقض اساسی بودن عدم انطباق ........................................67
د: اخطار عدم مطابقت....................68
هـ: امکان اعاده کالا به وضعیت سابق.....................................69
بند 3: قلمروی درخواست تسلیم کالای جانشین در کنوانسیون .. 69
گفتار سوم: الزام به انجام عین تعهد .. 70
بند 1: درخواست اجرای اجباری قرارداد از سوی مشتری .. 70
الف: شرایط اجرای عین قرارداد توسط مشتری ..................71
ب: محدودیتهای اجرای عین قرارداد......................................71
بند2: درخواست اجرای اجباری قرارداد از سوی فروشنده ................... .. 73
الف: حق درخواست اجرای اجباری قرارداد...........................73
ب: محدودیتهای راجع به اجرای اجباری...............................74
گفتار چهارم: فسخ قرارداد .. 75
بند 1: اعمال حق فسخ برای مشتری .. 76
الف: موارد ایجاد حق فسخ برای مشتری...............................76
ب: شرایط اعمال حق فسخ از طرف مشتری.........................79
بند 2: اعمال حق فسخ برای فروشنده .. 80
الف: موارد ایجاد حق فسخ برای فروشنده.............................80
ب: شرایط اعمال حق فسخ برای فروشنده ...........................80
نتیجه گیری و پیشنهادات.......82
فهرست منابع .. 84
جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید
|
