آموزه مهدویت در احیاء هویت اسلامی
مقدمه:
قر آن کریم در مواردی از زمین و تحولات آینده آن سخن گفته است و مسئله حیات مجدد زمین پس از مرگش از همین سخنان نورانی است: اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها . اگر لفظ زمین در آیه به معنای زمینه باشد، ظهور امام عصر(عج) از مصادیق بارز آن خواهد بود و نیازمند توضیح نیست؛ اما چنانکه از آن لفظ معنای ظاهری آن مراد باشد و آیه تنها ناظر به طبیعت و حیات و مرگ زمین طبیعی بدانیم، تطبیق آیه بر ظهور حضرت مهدی(عج) به عنوان یکی از اهم موارد تطبیقی آن، نیازمند توضیح است: بی شک انسان دو گونه مرگ و زندگی دارد: ظاهری و طبیعی؛ باطنی و حقیقی. زندگی و مرگ ظاهری او از محدوده ورود به دنیا تا خروج از آن و از مباحث زیست شناختی است؛ اما زندگی و مرگ حقیقی انسان به تکامل عقلایی و ایمانی او وابسته است.در قرآن کریم همه هستی را تسبیحگوی ذات مقدس حق می خواند: َ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِه . پیداست که تسبیح، فعل فاعل مدرِک است، چون تسبیح کننده هم باید فعل خود را بشناسد و هم خدایی را که تسبیح می کند و هم حقیقت تسبیح را به میزان ظرفیت خود بفهمد و هم مجموعه صفات سلبی و نقص و عیوب را با تسبیح خود از خدای سبحان دور بداند و حق را از آن ها تنزیه کند و روشن است که این پایه از شناخت، هرگز بی شعور و ادراک به دست نمی آید، پس همه تسبیح کنندگان، یعنی زمین و زمان و عالم و آدم، بر پایه مراتب خویش از اندیشه و ادراک برخوردارند. بنا براین زمین غیر از حیات و مرگ طبیعی، زندگی و مرگی معنوی دارد و می توان یکی از مراتب مرگ معنوی زمین را دوران ستم زدگی و جهل و کفر و نفاق بشر در سطح بین المللی دانست و هنگامه ظهور و قیام نورانی آخرین ذخیره الهی را احیای معنوی و بهار حقیقی زمین نامید، که با رسیدنش طومار ستم و صحیفه ظلمت در هم می پیچد و نفس مسیحایی اش جهان خفته در بستر کفر و شرک را بیدار و زمین لبریز از بیداد را از عدل و داد سرشار می سازد . همچنانکه نبی اعظم اسلام (ص) سیره و سنت حضرت را چنین معرفی می کند: « و یملأ الله قلوب امه محمد(ص) غنی و یسمعهم عدله : یعنی مهدی موعود(عج) به امرو اراده الهی دلهای امت مسلمان را از بی نیازی پر می کند و گستره عدل آن حضرت (ع) به همگان می رسد.احیا و گسترش دادن از سویی و تقویت روح بی نیازی در قلوب انسانها از سویی دیگر، دو رکن اساسی و شاخص مهم آرمانشهر مهدوی(عج) است که در این تحقیق به احیاگری در زمان ظهور حضرت می پردازیم. حکومتی که در سازو کار اجرایی اش جز عدل حاکم نیست و برنامه فرهنگی اش، تربیت قلوب استغنای روح بشر است ، همان گمشده انسان است که طریق سعادت را برایش پیمودنی می سازد و زندگی دنیا و آخرت او را آباد می کند. شهروندان این دولت کریمه از هر ستمی در امان اند؛ آنچنانکه در پرتو این عدالت دشمنی ها به دوستی، نزاع ها به صلح و کینه ها به محبت بدل می شود و میوه شیرین امنیت عمومی، محصول عدالت گستری حکومت مهدوی(عج) خواهد بود، عناصر محوری رسالت آخرین ذخیره الهی، همان عناصری است که در رسالت تمام انبیا بوده است که شامل دو عنوان اساسی: افروختن و پاسداشت سراج وحی؛ حراست از سلامت مصباح عقل و دیده بصیرت بشر است. عقل و و حی،چنان در هم تنیده اند که نه وحی بی عقل می تواند جامعه را به مقصد برساند و نه عقل بدون وحی. نه عقل کار وحی را می کند و نه وحی کار عقل را، چون عقلْ وحی درونی است و وحیْ عقل بیرونی؛ یکی ظاهر است و دیگری باطن؛ یکی چشم قلب بشر و اجتماع آدمیان است و دیگری چراغ روشنگر راه آنها و این هردو باید به کار گرفته شود تا کشتی بشر را به ساحل مقصود برساند ، از این جهت در این تحقیق ابتدا حیات واقعی انسان بیان می گردد و بعد به بیان هویت اسلامی و احیاء آن توسط حضرت پرداخته می شود و ارتباط این دو مبحث مشخص می شودو در آخر بعد از فراهم آمدن زمینه های پذیراشدن عدالت و امنیت در عرصه های مختلف حکومت حضرت ولی عصر(عج)، حضرت به برقراری آنها در زمینه های مختلف می پردازند:
فصل اول: کلیات
1ـ تبیین موضوع:
آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد آموزه مهدویت در احیا هویت اسلامی است. هویت اسلامی همان حقیقت دین مبین اسلام است که اصول و ارکانی داشته که باعث تمییزآن از غیر شده است. همانطور که در تحقیق بیان گردیده دین اسلام مایه حیات است(آیه 24انفال)، و آنچه که مایه و منشأ حیات و عین حیات است نمی میرد، پس مقصود از احیای دین احیا در مقام فکر و آگاهی و در حوزه فعل و حرکت است آنگاه که دین دار در مقام فهم و فکر یا اقدام و حرکت دچار بد فهمی دین یا تبعیض و تجزیه در اجزاء دین می شود و در مقام فهم ویا عمل، دین متروک یا بد اجراء می شوددر نتیجه اماته دین بوجود می آید. امام علی (ع) در خصوص احیای قرآن توسط حضرت حجت (عج) می فرمایند: خواهش نفسانى را به هدايت آسمانى بازگرداند، و آن هنگامى است كه- مردم- رستگارى را تابع هوى ساختهاند، و رأى آنان را پيرو قرآن كند، و آن هنگامى است كه قرآن را تابع رأى خود كردهاند.
آنچه که حائز اهمیت است شناخت حیات معنوی انسان و ارتباط آن با هویت اسلامی است، که توسط وجود نازنین ولی عصر احیا می گردد. حضرت با احیا دین مبین اسلام حیات متألهانه انسان را احیا می کنند تا با تعلیم کتاب و حکمت، جامعه انسانی را زنده گرداند(یس آیه 70)، وقتی جامعه ای زنده شود پذیرای عدالت و امنیت در همه عرصه ها می گردد و آنگاه حکومت برحق حضرت با این دو محوریت قابل اجرا می شود.
2ـ اهمیت و ضرورت تحقیق:
اتحاد و یگانگی قرآن و عترت طاهره، اصل محکم و خلل ناپذیری است که بر اساس حدیث شریف ثقلین به اثبات می رسد. بر همین مبنا، ضرورت ظهور آخرین امام و منجی نهایی را می توان از ضرورت وجود و ظهور قرآن در جهان طبیعت نتیجه گرفت . انزال قرآن کریم اهداف فراوانی را تأمین می کند از جمله هدایت انسانها (هدی للناس)، برانگیختن آنها برای برپایی حکومت عدل( لیقوم الناس بالقسط) – زیرا قیام عمومی به عدل بدون حکومت عادل مقدور نخواهدبود- و خارج کردن بشر از تیرگی و تاریکی جهل به روشنایی و نور هدایت (کتاب انزلناه الیک لتخرج الناس من الظلمات الی النور)، تحقق این اهداف در گرو آن است که این کلام شریف قرآن کریم در عالم طبیعت نزول کند و در دسترس عموم بشر قرار گیرد، خداوند بدلیل اینکه امام معصوم عدل و همتای قرآن است این اهداف را برای امام معصوم نیز قرار داده است و از سوی دیگر درخت جامعه بشر آنگاه به بار خواهد نشست که هم در بعد اندیشه، رأی صائبی داشته باشد و هم در حوزه انگیزه، بر محور حق و عدالت عمل کند و چنین کمالی که حقیقت حیات انسانی را تأمین می کند، جز در پرتو خورشید وحی و نبوت و شعاع درخشان ولایت و امامت به دست نخواهد آمد بنابراین باید بستر برای این اهداف فراهم گردد که در این تحقیق بطور مفصل فراهم آمدن بستری که باعث تحقق این اهداف باشد بیان گردیده است.
3.اهداف و فوائد تحقیق:
همان گونه که در بحث ضرورت تحقیق بیان گردید برای تحقق این اهداف، اندیشه اینکه حضرت به تنهایی و از راههای غیر عادی اوضاع را سامان می بخشد و امور را اصلاح می کند و آنگاه انسانها بر سر سفره آماده رحمت آن حضرت بنشینند، بی آنکه رنجی متحمل شده و آمادگی کسب کرده باشند اندیشه ای باطل است که مشابه آن دامنگیر قوم بنی اسرائیل گردید(آیه24 مائده) بنابر این منتظران واقعی حضرت برای قرار گرفتن در صف صراطی که حضرت احیا می کند(نساآیه69)، باید آمادگی در خود بوجود آورده ،پس هدف از این تحقیق:
1.روشن شدن مفهوم احیای دین در عصر ظهور و چگونگی تحقق آن برای برقراری حکومت برحق حضرت با محوریت عدالت و امنیت می باشد
2.حصول شرایط لازم در خود برای همراهی حضرت تا برقراری حکومت برحق و عدالت پیشه ایشان
3. روشن شدن ارتباط بین حیات معنوی انسان و هویت اسلامی
4.دلیل بر نیاز به حجت الهی وتبیین دو محور اصلی حکومت برحق حضرت
4ـ روش تحقیق:
این تحقیق بصورت کتابخانه¬ای بوده و با بررسی و مراجعه به اسناد و متون مختلف مطالب گردآوری و چینش شده است و ماهیتی توصیفی دارد و به اعتبار موضوع آن مورد پردازش دینی ـ اجتماعی می-باشد.
5.طرح مسئله و پرسش¬های تحقیق:
فهرست مطالب :
مقدمه ..................................................................................... 1
فصل اول: کلیات
1.تبیین موضوع .............................................................. 3
2.اهمیت و ضرورت تحقیق ...................................................... 3
3.اهداف و فوائد تحقیق .............................................................4
4.روش تحقیق ........................................................................ 4
5.طرح مسئله و پرسشهای تحقیق ................................................5
6.پیشینه تحقیق ....................................................................... 5
7.ساختار تحقیق .......................................................................6
8.محدودیت تحقیق ................................................................... 7
9.مفاهیم و اصطلاحات کلیدی .................................................... 7
فصل دوم: حقیقت حیات دینی و هویت اسلامی
گفتار اول: حیات معنوی انسان و احیاء آن ............................ 8
جمع بندی مطالب .............................................................. 20
گفتار دوم : چیستی هویت اسلامی .................................... 22
هویت دینی انسان ............................................................ 28
شاخصه های هویت دینی......................................................29
1.اعتقادی.................................................................................. 29
1-1-اعتقاد به خدا .................................................................... 29
1-2-اعتقاد به معاد ................................................................... 29
1-3-اعتقاد به پیامبر ................................................................. 30
1-4-اعتقاد به ائمه معصومین ...................................................... 30
2.شاخصه های اخلاق .................................................................30
2-1- توکل ................................................................................31
2-2-تواضع ................................................................................31
1.شاخصه های سیاسی .................................................................32
3-1- دشمن شناسی ....................................................................32
فصل سوم: امام معصوم و احیاگری ...............................................36
گفتار اول: نیازمندی به حجت الهی ............................................... 36
دلائل نیاز به امام معصوم ............................................................. 39
1.تبیین مفاهیم قرآن .................................................................... 39
2.ارشاد و هدایت انسانها .............................................................. 39
3.برقراری عدل و امنیت .............................................................. 40
4.جلوگیری از تحریف دین ...........................................................40
دیدگاه ملاصدرا درخصوص دلیل نیاز به امام .................................. 41
1.ختم نبوت .............................................................................. 41
2.فواید وجودی امام .................................................................. 42
3.وجوب وجود امام .................................................................. 44
دیدگاه آیه ا.. جوادی آملی در خصوص نیاز به امام
گفتار دوم: جایگاه امامت در تفکر شیعه ....................................... 53
1.آیه اکمال ...............................................................................53
1 -1- روزی که باعث یاس کفار شد ......................................... 54
1-2- روزی که مایه اکمال دین شد ............................................ 54
1-3- روزی که خداوند دین اسلام را به عنوان دین پسندید ........... 54
2.سبب نزول...........................................................................54
3. تفسیر آیه در سایه احادیث ................................................. 56
4.وجوب معرفت امام و قبول ولایت او ......................................60
5.رویکرد علمای امامیه نسبت به مسئله امامت .......................... 62
5-1-شیخ صدوق ................................................................. 62
5-2- شیخ مفید ....................................................................63
5-3- سید مرتضی ............................................................... 63
5-4-شیخ طوسی ................................................................ 63
1.نقش امامت در دین ........................................................... 64
الف)امامت اساس اسلام ......................................................... 64
ب)امامت رهبری دین ........................................................... 64
ج) امامت سنگر دفاع از دین ................................................. 64
د) امامت مایه نظامندی دین ....................................................65
2.توقف شناخت امامت بر نبوت و فهم نبوت ............................65
3.مفهوم واقعی معرفت امام ................................................... 66
4.امامت استمرار ولایت ...................................................... 67
گفتار سوم: اصالت مهدویت .................................................. 78
مهدویت در قرآن ................................................................ 79
مهدویت در احادیث ........................................................... 83
1.حدیث ثقلین .................................................................. 84
2.حدیث من مات.............................................................. 92
3.حدیث اثنا عشر..............................................................96
بررسی تاریخی.............................................................. 100
خلاصه ........................................................................ 101
احادیث خاص ..............................................................102
گفتار چهارم: احیاگری حضرت در جامعه ........................113
وجود امنیت در زمان حضرت ....................................... 117
ضرورت امنیت ........................................................... 121
اقسام امنیت ............................................................... 124
1.امنیت فردی........................................................... 124
2.امنیت اجتماعی ...................................................... 125
امنیت در عصر امام مهدی .......................................... 127
چرایی و علل و عوامل امنیت ..................................... 128
1-ایدئولوژی واحد .................................................. 129
2-حاکم شدن دولت واحد دینی ................................. 130
3-رشد و شکوفایی اقتصادی ..................................... 133
4-ایمان و دین مداری .............................................. 134
5-کمال اخلاقی ..................................................... 135
6-بالندگی عقل .................................................... 136
7- رشد دانش ...................................................... 137
نتیجه ....................................................................138
2.برقراری عدالت اجتماعی توسط حضرت ............... 138
حضرت مهدی و عدالت اجتماعی ............................. 139
ابعاد عدالت اجتماعی .............................................. 144
1.بعد اقتصادی ....................................................... 145
2.بعد اداری و سازمانی ............................................ 150
3.بعد سیاسی .......................................................... 151
4.بعد فرهنگی .........................................................153
شیوه های تحقق عدالت اجتماعی ................................155
1.پیاده نمودن کامل قانون .......................................... 155
2.دستگاه قضایی عدل محور ...................................... 156
3.به کار گماردن کارگزاران عادل ............................... 159
4.بازگرداندن حقوق از دست رفته انسانها .................... 160
5.کنترل و نظارت دقیق ............................................. 161
6.قاطعیت در برخورد با متخلفان ............................... 162
7.رشد معرفت و توانایی ........................................... 162
جمع بندی و نتیجه گیری .......................................... 164
نتیجه ..................................................................... 165
پیشنهادات ............................................................. 166
پی نویس .............................................................. 167
کتاب نامه ............................................................. 168
پیوست ..........................................................177
جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید
|
