مقایسه اختیارات دادستان در حقوق کیفری ایرانword

فهرست عناوين

عنوان صفحه

فصل اول

چکیده ................ 1

مقدمه ...... 2

بیان مسئله ........ 6

اهداف ........ 7

سوالات ........ 7

فرضیه ها ......... 8

روش تحقیق ......... 8

روش گردآوري اطلاعات ........ 8

ابزار گردآوري اطلاعات ....... 9

پیشینه تحقیق ......... 9

ساختار دادسرا

1-1 ساختار دادسرا درايران .................................................................................. 11

1-1-1 وظايف قضايي دادستان ............................................................................. 11

2-1-1 وظايف اداري دادستان ............................................................................... 12

3-1-1 وظايف دادستان در برابر ساير نهادها و سازمان ها ................................. 13

2-1 واحدهاي مختلف دادرا ................................................................................ 13

1-2-1 شعبه هاي بازپرسي ................................................................................ 13

2-2-1 شعبه هاي دادياري ................................................................................. 14

3-2-1 واحد اجراي احكام ................................................................................... 15

4-2-1 واحد سرپرستي ...................................................................................... 15

3-1 درخواست و اعلام جرم ............................................................................... 16

4-1 وظايف و اختيارات ضابطان دادگستري ....................................................... 18

1-4-1 ضابطان عام ............................................................................................. 19

فصل دوم : اختيارات و وظايف دادستان در حقوق ايران

1-2 وظايف و اختيارات دادستان كل كشور ......................................................... 24

1-1-2 جايگاه دادستان كل كشور ........................................................................ 25

2-1-2 وظايف و مسئوليتهاي دادستان كل كشور در رابطه با ايفاي نقش مدعي العمومي................................................................................................................... 26

3-1-2 وظايف ومسئوليتهاي دادستان كل كشور درخصوص احياي حقوق عامه................................................................................................................ 28

4-1-2 وظايف و مسئوليت هاي دادستان كل كشور در رابطه با رئيس قوه قضاييه........................................................................................................... 29

2-2 وظايف دادستان کل به عنوان رئیس داد سرای ديوانعالي كشور ................ 31

1-2-2 درخواست صدور راي وحدت رويه .......................................................... 31

2-2-2 درخواست اعاده دادرسي3 ................................................................... 32

3-2-2 حق درخواست تجديد نظر از احكام جزايي ........................................ 32

4-2-2 درخواست تجديد نظر نسبت به احكام قطعي محاكم ......................... 33

5-2-2 شركت در شعب جزايي ديوان عالي كشور يا اعزام نماينده ............... 33

3-2 معاف كردن متقاضي اعاده دادرسي از ابداع وجه درصورت احراز عدم تمكن........................................................................................................... 34

4-2 وظايف و اختيارات دادستان كل كشور دررابطه با دادسراي انتظامي قضات ................................................................................................................... 34

5-2 وظايف و اختيارات دادستان كل كشور دررابطه با دادگاه انقلاب ........... 35

6-2 وظايف و مسئوليتهاي دادستان كل كشور دررابطه با دادسراها ............. 36

7-2 وظايف و مسئوليت هاي دادستان كل كشور در رابطه با پيشگيري از جرم............................................................................................................ 38

1-7-2 رياست شوراي مركزي ستادهاي پيشگيري و حفاظت اجتماعي ....... 38

2-7-2 رياست ستادهاي پيشگيري و مبارزه با جرايم خاص ......................... 40

3-7-2 عضويت درشورايعالي پيشگيري از وقوع جرم (قانون اخير التصويب پيشگيري از وقوع جرم) ........................................................................... 40

4-7-2 رئيس كميه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه فضاي سايبري ......... 41

5-7-2 رياست دبيرخانه پيشگيري ومقابله با جرايم فناوری اطلاعات ......... 41

8-2 وظايف و مسئوليتهاي دادستان كل كشور در رابطه با امور اراضي ومنابع طبيعي....................................................................................................................... 41

9-2 وظايف ومسئوليت هاي دادستان كل كشور در رابطه با ساير سازمان ها و امورنظارتي......................................................................................................................... 43

1-9-2 درمورد زندان ها ............................................................................................. 43

2-9-2 درمورد ستاد مبارزه با مواد مخدر ..............................................................................................................................44

3-9-2 كانون وكلا ......................................................................................................... 45

4-9-2 در مورد كارشناسان رسمي .......................................................................... 45

5-9-2 امور نمايندگي ها وعضويت درمجامع وكميسيون هاي مرتبط با حقوق عامه.......................................................................................................................... 46

10-2 وظايف واختيارات دادستان هاي دادسراي ويژه روحانيت ...................... 46

11-2 نوآوري هاي قانون آيين دادرسي كيفري جديد ............................................ 50

1-11-2 تقسيم بندي ظابطان ................................................................................... 50

2-11-2 ايجاد و تشكيل پليس درمورد افرادخاص................................................... 51

3-11-2 بازديد سرزده دادستان از مراجع تحقيق .............................................. 51

4-11-2 مدت انجام دستورات مقام قضايي ............................................................ 52

5-11-2 اعتبار گزارش ضابطان ............................................................................... 53

6-11-2 دستگيري متهم درخارج از وقت اداري ..................................................... 53

فصل سوم: وظايف و اختيارات دادستان در حقوق فرانسه

1-3 پيشينه.............................................................................................................. 56

1-1-3 تقسيمات حقوقي رومي ژرمني ................................................................... 58

2-1-3 منابع حقوقي رومي ژرمني .......................................................................... 58

3-1-3 مهم ترين ويژگي هاي حقوق رومي ژرمني ............................................... 59

2-3 منشاء و جنبه تاسيسي دادسرا ...................................................................... 60

3-3 سازمان تركيب و ماموريت دادسرا ............................................................... 62

4-3 اجرا یا اقامه دعوای عمومی ............................................................................. 67

1-4-3 مسولین دعوای عمومی ................................................................................ 68

3-5دادسرا .............................................................................................................. 68

3-5-1 وضعیت دادسرا ............................................................................................. 68

3-5-2 ترکیب دادسرا ............................................................................................. 69

-5-3 3 سلسله مراتب دادسرا ................................................................................ 71

3-5-4 ویژگیهای قضات دادسرا ............................................................................. 72

3-5-4-1 تجزیه ناپذیر ............................................................................................ 72

3-5-4-2 مستقل ................................................................................................... 72

3-5-4-3 غیر قابل رد ............................................................................................. 72

3-5-4-4 عدم مسولیت ......................................................................................... 73

3-5-4-5 تغییر ناپذیر ...............................................................................................73

3-5-5 جایگاه دادستان ......................................................................................... 73

3-6 صاحب منصبان دادسرا .................................................................................. 74

-16-3 وزیر دادگستری ......................................................................................... 74

2-6-3 دادستان استان ......................................................................................... 75

-36-3 دادستان شهرستان .................................................................................. 76

3-7 اختیارات دادستان در مقابل قاضی تحقیق و قاضی ازادی ها ...................... 76

3-8 افزایش اختیارات دادستان ............................................................................. 78

3-9 نظارت بر اختیارات قضایی قاضی تحقیق ...................................................... 79

3-9-1 نحوه ارجاع به قاضی تحقیق ...................................................................... 79

3-9-2 قلمرو رسیدگی قاضی تحقیق ..................................................................... 79

3-9-3 همکاری قضات تحقیقات .......................................................................... 80

3-9-4 صلاحیت محلی قاضی تحقیق ..................................................................... 80

3-9-5 وظایف تحقیقاتی قاضی تحقیق .................................................................. 81

3-9-6 استقلال قاضی تحقیق................................................................................. 82

3-10 حدود تبعیت از سلسله مراتب دادسرا ......................................................... 82

3-11 بایگانی کردن پرونده .................................................................................... 83

3-12 میانجی گری کیفری ..................................................................................... 84

3-13 سازش کیفری ............................................................................................. 84

فصل چهارم : اختيارات دادستان درحقوق انگلستان

1-4 سير تاريخي سيستم حقوق كامن لا در انگلستان ....................................... 87

2-4 تقسيم بندي حقوق انگلستان ...................................................................... 91

1-2-4 حقوق عرفي ............................................................................................... 91

2-2-4حقوق تفنيني يا حقوق ناشي از قانون گذاري ............................................ 91

3-4 تشكيلات عدالت كيفري انگلستان ............................................................... 92

1-3-4وزارت كشور ................................................................................................ 92

2-3-4 دادگستري (L.C.D) .............................................................................. 92

3-3-4 تشكيلات دادستاني سلطنتي .................................................................. 92

4-4 كميته هاي عدالت كيفري .............................................................................. 93

5-4 رسیدگی کیفری کلاسیک ............................................................................ 93

6-4 نقش پليس در رسيدگي كيفري انگلستان ..................................................... 94

1-6-4 كشف و اتهام .............................................................................................. 94

1-1-6-4 توقيف تعقيب .......................................................................................... 94

2-1-6-4 اخطار رسمي .......................................................................................... 95

3-1-6-4 اتهام ....................................................................................................... 95

7-4 رسيدگي بر اساس نوع جرم ............................................................................ 96

8-4 محاكمه و تعيين مجازات ................................................................................. 98

9-4 استيناف (تجديد نظرخواهي ) ........................................................................ 100

10-4 دادستان كل ................................................................................................. 100

11-4 تشكيلات دادستاني سلطنتي (دادسرا) (CPS) ........................................ 101

1-11-4 حیطه عملکرد تشکیلات دادستانی سلطنتی ........................................... 102

2-11-4 اختيارات سرويس تعقيب پادشاهي .......................................................... 103

3-11-4 موقعیت تشکیلات دادستانی سلطنتی در مقابل سایر نهاد های تعقیب عمومی ...................................................................................................................... 104

4-11-4 وابستگي به گزارش پليس ........................................................................ 105

5-11-4 تشکیلات دادستانی سلطنتی و دادگاه ها ............................................... 106

12-4 مخالفین تشکیلات دادستانی سلطنتی در انگلستان ................................. 108

13-4 موقعيت بزه ديده .......................................................................................... 108

نتيجه گيري ............................................................................................................. 111

پيشنهادات .............................................................................................................. 118

منابع ........................................................................................................................ 119

چکیده انگلیسی ..................................................................................................... 122

 مقایسه اختیارات دادستان در حقوق کیفری ایران , فرانسه و انگلستان

چکیده

دادستان از ناحیه آحاد مردم و جامعه، وظیفه تعقیب جرایم را عهده‌دار است. مردم حق دارند به حسن جریان پرونده‌های کیفری نظارت داشته باشند، اعمال این حق قانونی از ناحیه مردم با دادستان است ,دادستان در عمده نظام‌های قضایی دنیا نقش برجسته و بااهمیتی دارد؛ گاهی به عنوان مدافع حقوق دولت (وكیل‌الدوله) و گاهی به عنوان مدافع حقوق ملت (وكیل‌المله) و گاهی در جهت احقاق حقوق ملت و دولت، توأمان ایفای نقش می‌كند. در برخی كشورها به عنوان عضوی از كابینه (وزیر دادگستری) و در برخی به عنوان رأس دستگاه قضایی یا یكی از اركان آن شناخته می‌شود.از نظر تطبیقی دادسرا به عنوان ارگانی كه كنترل اقدامات دستگاه‌های پلیس را عهده‌دار باشد برای نخستین بار در مجموعه قوانین تحقیقات جنایی ۱۸۰۸ فرانسه پدیدار شد و سپس توسط اکثر كشورهای اروپایی آمریكای لاتین و برخی كشورهای آسیایی و آفریقایی پذیرفته شد. در ایران هم دادسرا با نام اداره مدعی عمومی به موجب قانون اصول تشکیلات عدلیه بیش از 80 سال پیش ،تأسیس شد. در ایران بازپرس زیر نظر دادستان اقدام به تحقیق می کند و دادستان و دادیار نیز در برخی جرایم مجاز به تحقیق هستند,در کشور فرانسه قاضی تحقیق خارج از دادسرا و به صورت مستقل اقدام به تحقیقات می کند و در انگلستان شروع به رسیدگی و تحقیقات در مورد جرایم توسط پلیس صورت می گیرد.دادستان در حقوق ایران دارای وظایفی از جمله اقامه دعوای عمومی, تعقیب متهم, تحقیق از جرم, صدور و دفاع از کیفر خواست و اجرای احکام, همچنین رسیدگی به امور حسبی است, در فرانسه دادستان صرفا یک طرف دعوا محسوب می شود و در زمینه تحقیق از جرایم و اجرای احکام کیفری اختیاری ندارد, در انگلستان دادستان صرفا تعقیب جرایمی را به عهده دارد که پلیس تحقیق در مورد انها را قبلا شروع کرده باشد به طور خلاصه موقعیت دادستان در این كشورها به عنوان یك نهاد قضایی، آماده‌سازی كیفرخواست عمومی و تسهیل رسیدگی دادگاه است.

 کلید واژه : دادستان ، اجرای مجازات ، ایران ، دعوای عمومی

مقدمه

منشاء و خاستگاه نظام دادسرا ریشه در تاریخ فرانسه دارد و چنانچه گفته شده است، از ابتدای قرن ۱۴ میلادی افرادی تحت عنوان مدعی‌العموم (‏Procureur general‏) یا وكیل عمومی (‏Avocat general‏) نمایندگی پادشاه را برای حفظ منافع دولت و پادشاه نزد دادگاه عهده‌دار بوده‌اند؛ هر چند پس از پیروزی انقلاب كبیر فرانسه (۱۷۸۹) با سكوت نسبت به عنوان دادسرا، به سازمان‌های صرفاً قضایی بذل توجه شده بود، اما قانون اساسی، دستگاه دادستان كل (‏Ministere public‏) را به شكل امروزی ایجاد کرد. بر این اساس كه در معیت هر دادگاه، دادستان (‏Commissaire du Government‏) و دادیار (‏Substitut‏) برای دفاع از حقوق عمومی حضور داشته باشد.» دادستان در شهرستان به نمایندگی از دادستان كل و با كمك دادیاران در دادگاه‌ها حضوردارد، دادستان كل فائق بر دادسراهاست؛ در دیوان كشور فرانسه نیز یك دادستان و ۱۷ دادیار حضور دارند و هر شعبه، یك رئیس، ۱۵ مستشار و ۳ دادیار و یك منشی شعبه دارد[1]

در انگستان: دادستان كل (Attorney general) عالي‌ترين نماينده قانوني دولت است ولي عضو كابينه نيست؛ او بر تعقيب جرايم مهم نظارت مي‌كند و مشاور دولت در امور حقوقي و رئيس كانون وكلا (Bar) است.» در اين كشور دادسرا به جاي محاكم به پليس وابسته است. براساس «قانون پيگيري كيفري جرايم» سال ۱۹۸۵ ميلادي در حقوق انگليس، تعقیب و پيگرد كيفري در دست و اختيار مطلق دادستان است. اين اختيار از جهت نظري از طرف شاه (دولت) بر عهده دادستان گذاشته شده است و اگرچه پليس در بيش‌تر موارد، پيگرد كيفري را آغاز مي‌كند، ولي مسؤوليت پيگرد شخص متهم و متخلف، پس از طرح آن بر عهدۀ دادستان و بخش پيگرد عمومي (اداره مستقل خدمات پيگرد شاهي) قرار دارد.

در ایران:

اصولا هم به لحاظ سیستم دستگاه قضایی و همچنین ساختار دادسرا و صاحب منصبان و نیز سلسله مراتب در دادسرا میتوان گفت که مثل بسیاری از کشور ها کاملا تحت تاثیر حقوق فرانسه است. پیش از انقلاب دادسراها تحت ریاست عالیه وزیر دادگستری که ریاست قوه قضائیه را داشت با حفظ آن جایگاه و نظم فعالیت می‌کردند. دادسرای کل و دادستان کل بر دادسراهای استان‌ها و شهرستان‌ها نظارت می‌کردند.

ماده (۱۷) «قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری» مقرر می‌کرد که دادستان کل کشور بر کلیه دادسراهای کشور نظارت دارد و پیشنهادات لازم را به وزیر دادگستری ارائه می‌دهد. بر این مبنا دادسرای دیوان عالی کشور، دادسرای دادگاه استان و دادسرای شهرستان طی یک سلسه مراتب سازمانی، تحت تولیت و ریاست مدعی العموم کل کشور (دادستان کل) قرار داشتند؛ هر چند این نهاد عالی قضایی پس از انقلاب فراز و فرودهایی را پشت سر گذاشته است اما بر مبنای پیشینه و رویه ۸۰ ساله و عرف جاری قضایی به عنوان نهاد مدعی العمومی در گستره کشوری ایفای نقش می‌نماید. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، دادسرای استان از نظام قضایی حذف شد و دادسرای شهرستان هم به دادسرای عمومی و انقلاب تبدیل شد. دادستانی کل هم از همان ابتدا در معیت دیوان عالی کشور به فعالیت ادامه داد.[2]

پس از بازنگری قانون اساسی تغییراتی در این مسأله ایجاد شد. در جایگاه دادستانی کل تغییری ایجاد نشد اما رئیس دادستانی کل از آن جایگاه ویژه‌ای که داشت به یک زیرمجموعه تبدیل شد، یعنی منصوب رئیس قوه قضائیه گردید. یعنی از آن حالت مستقل و فعال به شکل یک زیرمجموعه و مرئوس قرار گرفت. اما از این مسائل ظاهری که بگذریم، الان ما در قانو

[1]بوریکان, ژان ,آن ماری سیمون,آیین دادرسی کیفری,ترجمه تدین,خرسندی,سال 1389ص34

[2]معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه، دادسرا و دادستان ،ج اول، قم، ۱۳۸۲.ص110