به روز ترین مرجع فایل های فروشگاهی

   
موضوع: نقش مددكاران اجتماعي در حمايت از كودكان بزه ديدهword
موضوع: نقش مددكاران اجتماعي در حمايت از كودكان بزه ديدهword

 

چکیده

یکی از دغدغه ها و معضلات جامعه امروز، پدیده رو به افزایش بزه­دیدگی کودکان است. نظام عدالت کیفری به عنوان رکنی که مسؤولیت پیشگیری از وقوع جرم و اجرای عدالت را بر عهده دارد، باید تدابیر لازم را در جهت مقابله مؤثر با این پدیده اتخاذ نماید. اجرای کامل عدالت و پیشگیری از وقوع جرم، مستلزم به رسمیت شناختن کودک بزه­دیده به عنوان عضوی آسیب پذیر از جامعه و ترمیم آثار بزه­دیدگی او و نیز شناسایی عوامل اصلی بزه­دیدگی و مقابله با آن است. این امر به تدریج موجب تعدیل ماهیت کیفری و سزادهنده نظام عدالت کیفری شده و زمینه حضور مددکاران اجتماعی را به منظور تفقد و دلجویی از کودک بزه­دیده، ترمیم آثار بزه­دیدگی او و نیز پیشگیری از وقوع و تکرار جرم فراهم نمود.

مسأله دیگری که نیاز به حضور مددکاران اجتماعی را در نظام کیفری دو چندان نموده و موجب تثبیت جایگاه آنها شده است، پیشگیری از بزه­دیدگی دومین کودکان، در فرایند رسیدگی است. مددکاری اجتماعی به عنوان ابزاری که می تواند از یک سو با کودک بزه­دیده و از سوی دیگر با نظام کیفری ارتباط مؤثر برقرار کند، تا حد زیادی می تواند در پیشگیری از بزه­دیدگی دومین کودکان تأثیرگذار باشد.

امروزه در برخی از کشورها مددکاران اجتماعی خدمات ویژه ای را در جریان دادرسی به کودکان بزه­دیده ارائه می کنند، اما متأسفانه در کشور ما ، خدمات مددکاری منسجمی به کودکان بزه دیده ارائه نمی شود. البته در سال های اخیر لایحه­ای تحت عنوان « لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان » در این زمینه تدوین شده که در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است. تحقیق حاضر می کوشد که ضمن آشنا کردن خواننده با مفهوم مددکاری اجتماعی و جایگاه آن در نظام کیفری ایران، به توصیف خدمات مددکاری اجتماعی در راستای حمایت از کودکان بزه­دیده، در مراحل مختلف فرایند کیفری، بپردازد و موضع­گیری لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان را نیز در هر مرحله بیان نماید.

واژگان کلیدی: مددکاری اجتماعی،کودک بزه­دیده، اقدامات حمایتی، فرایند کیفری

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه....................................................... 1

الف) طرح مسأله............................................ 2

ب) ضرورت انجام تحقیق................................... 4

ج) هدف انجام تحقیق......................................... 5

د) سؤال اساسی تحقیق....................................... 5

هـ) فرضیه تحقیق............................................ 6

و) سابقه تحقیق............................................. 6

ز) روش تحقیق............................................... 6

ح) ساماندهی تحقیق......................................... 7

فصل اول : مددکاری اجتماعی و بزه­دیدگی کودکان

مبحث اول : مددکاری اجتماعی................................ 9

گفتار اول : تاریخچه و چهارچوب مفهومی مددکاری اجتماعی. 9

الف ) تاریخچه مددکاری اجتماعی......................... 9

ب ) تعریف مددکاری اجتماعی............................ 12

ج ) دانش مددکاری اجتماعی............................. 13

د ) اهداف مددکاری اجتماعی............................ 15

هـ ) اصول مددکاری اجتماعی............................ 16

1ـ اصل پذیرش.................................... 16

2ـ اصل فردیت......................................... 16

3ـ اصل رابطه حرفه ای................................ 17

4ـ اصل رازداری حرفه ای.............................. 17

5ـ اصل مشارکت مددجو................................. 18

6ـ اصل خودآگاهی مددکار.............................. 19

و ) روش­های مددکاری اجتماعی........................... 20

ز ) مهارت­های مددکاری اجتماعی......................... 21

ح ) ویژگی­های مددکار اجتماعی.......................... 22

گفتار دوم : نقش مددکاران اجتماعی در نظام عدالت کیفری ایران 23

الف ) نقش مددکاران اجتماعی در نظام عدالت کیفری کنونی ایران24

1- نقش مددکاران اجتماعی در سازمان زندان­ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور.................................................. 24

2- نقش مددکاران اجتماعی در دادگاه اطفال........... 26

3- نقش مددکاران اجتماعی در دادگاه خانواده......... 27

ب ) نقش مددکاران اجتماعی در آینده نظام عدالت کیفری ایران 28

1- نقش مددکاران اجتماعی در لایحه مجازات­های اجتماعی جایگزین زندان...................................................... 28

2- نقش مددکاران اجتماعی در لایحه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان...................................................... 30

3- نقش مددکاران اجتماعی در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان 31

مبحث دوم : بزه­دیدگی کودکان............................... 32

گفتار اول : بزه­دیدگی کودکان و پیامدهای ناشی از آن.... 32

الف ) مفهوم بزه­دیدگی کودک............................ 32

1- مفهوم کودک........................................ 32

2- مفهوم بزه­دیده ................................... 35

3- کودک بزه­دیده و جایگاه آن در میان سایر بزه­دیدگان37

ب ) پیامدهای ناشی از بزه­دیدگی کودکان............... 40

1- پیامدهای فردی.................................... 40

2- پیامدهای اجتماعی....................... 41

گفتار دوم : حمایت از کودک بزه­دیده در نظام عدالت کیفری ایران(با تأکید بر لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان)....................... 43

الف ) تشکیل دفتر حمایت از کودکان و نوجوانان......... 45

ب ) اختصاص شعبی خاص به جرایم علیه کودکان............ 46

ج ) جلب مشارکت نهادها و شهروندان در گزارش دهی بزه دیدگی کودکان 47

د ) جنبه عمومی دادن به جرایم علیه کودکان............ 48

هـ ) تسهیل در جهات شروع به رسیدگی................... 49

و ) حفظ امنیت کودک بزه­دیده و نگهداری از وی........ 50

ز ) مصاحبه با کودک بزه­دیده توسط افراد آموزش دیده.. 51

ح ) حمایت از کودک بزه­دیده ضمن صدور حکم دادگاه....... 52

فصل دوم : حمایت مددکاران اجتماعی ازکودک بزه­دیده درمراحل مختلف رسیدگی

مبحث اول : نقش مددکاران اجتماعی در مرحله پیش از رسیدگی 54

گفتار اول : مداخله در بحران بزه­دیدگی کودک.............. 54

الف) حفظ سلامتی کودک بزه­دیده.................... 56

ب) تأمین امنیت کودک بزه­دیده.................... 57

ج) ایجاد آرامش خاطر در کودک بزه­دیده........... 59

گفتار دوم : ارائه گزارش بزه­دیدگی کودک................. 60

مبحث دوم : نقش مددکاران اجتماعی در مرحله رسیدگی........ 63

گفتار اول : نقش مددکاران اجتماعی در تشکیل پرونده شخصیت63

الف) وضعیت جسمانی..................................... 64

ب) وضعیت روانی......................................... 65

ج) وضعیت خانوادگی..................................... 67

د) وضعیت اجتماعی...................................... 68

گفتار دوم : نقش مددکاران اجتماعی در فراهم آوردن امکان مشارکت کودک بزه­دیده در فرایند رسیدگی................................... 69

الف) همکاری با مرجع قضایی در فراهم آوردن امکان مشارکت کودک بزه­دیده در فرایند رسیدگی..................................... 70

1ـ ضبط ویدئویی اظهارات کودک بزه­دیده............... 71

2ـ انتقال اظهارات کودک بزه­دیده به دادگاه.......... 72

ب) ایجاد آمادگی در کودک بزه­دیده برای مشارکت در فرایند رسیدگی 72

1ـ آموزش و اطلاع رسانی درباره فرایند رسیدگی....... 73

2ـ کاهش استرس کودک بزه­دیده.......................... 75

3ـ همراهی کردن کودک بزه­دیده در دادگاه.............. 77

مبحث سوم : نقش مددکاران اجتماعی در مرحله صدور و اجرای حکم79

گفتار اول : نقش مددکاران اجتماعی در صدور و اجرای دستورات دادگاه، ضمن صدور حکم بزه­کار.......................................... 80

گفتار دوم : آآ

نقش مددکاران اجتماعی در صدور و اجرای حکم حضانت و سرپرستی کودک بزه­دیده.......................................................... 83

الف) تصمیم گیری راجع به حق حضانت والدین............. 84

ب) سپردن کودک به خانواده جایگزین..................... 85

ج) سپردن کودک به سازمان بهزیستی....................... 87

مبحث چهارم : نقش مددکاران اجتماعی پس از اجرای حکم...... 88

گفتار اول : آموزش ...................................... 89

الف) آموزش مهارت­های زندگی............................ 89

ب) آموزش شیوه­های تربیت و کنترل کودک.................. 90

گفتار دوم : روان ­درمانی................................. 91

الف) هنر­ درمانی....................................... 92

ب) بازی درمانی......................................... 93

ج ) خانواده درمانی.................................... 94

نتیجه گیری................................................. 97

پیشنهادات................................................. 100

منابع و مآخذ.............................................. 101

پیوست ها.................................................. 107

1- آیین نامه اجرایی مددکاری اجتماعی در سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور(1379)................................. 108

2- قانون حمایت از کودکان ونوجوانان (1381)............. 118

3- لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان .................... 120

 مقدمه
از عبارت مددکاری اجتماعی، دو مفهوم متفاوت برداشت می­شود؛ یکی مفهوم مددکاری داوطلبانه است و دیگری مددکاری اجتماعی، در مفهوم خاص و سازمان­یافته آن. مددکاری داوطلبانه تاریخچه­ای به قدمت تاریخ بشر دارد؛ زیرا کمک به دیگران به عنوان یکی از نیازهای فطری انسان، همواره شیوه انسان­های نیکوکاری بوده است که صدای انسان­های دردمند را می شنیدند و به آن پاسخ می­گفتند. در این معنا هر مسلمان باید یک مددکار باشد؛ زیرا به فرموده امام علی علیه­السلام، هر کس صدای انسانی را بشنود که فریاد نیاز بر می­آورد و به آن پاسخ نگوید مسلمان نیست.

مددکاری اجتماعی به مفهوم حرفه­ای و سازمان­یافته آن پدیده­ای است که در نتیجه انقلاب صنعتی شکل گرفت. افزایش جمعیت، سستی روابط اجتماعی و بی­توجهی به مسائل اخلاقی و معنوی، موجب تحولات عظیمی در مناسبات پیچیده انسانی شد؛ به گونه­ای که دیگر حل مشکلات ومعضلات اجتماعی به سادگی امکان پذیر نبود. این مسأله به تدریج زمینه را برای ایجاد دانش و حرفه مددکاری اجتماعی فراهم کرد. مددکاری اجتماعی به سرعت در مجامع دانشگاهی گسترش یافت و برای حل مشکلات فردی و اجتماعی به­کارگرفته شد.

از همان آغاز گسترش فعالیت­های مددکاری، نظام عدالت کیفری، به دلیل نیاز وافری که داشت، از اولین متقاضیان برای استفاده از تخصص مددکاری بود. در ابتدا، مددکاری با هدف ارائه خدمات در راستای اصلاح و درمان بزه­کاران وارد نظام کیفری شد؛ اما به تدریج با تغییر رویکرد­­­­­های جرم شناسی به سمت حمایت از بزه­دیدگان و ترمیم آثار بزه­دیدگی آنان، مددکاری در این عرصه نیز به کار گرفته شد. در این بین کودکان بزه­دیده نیز به عنوان آسیب پذیرترین قشری که به ناچار وارد فرایند کیفری می­شوند، مورد توجه مددکاری اجتماعی قرار گرفتند.

باید توجه داشت که جوهره مددکاری اجتماعی و آنچه باعث تمایز آن از سایر حرفه­ها می شود، شور و شوق خدمت کردن به دیگران است. آنچه در کنار دانش، در روح و جان مددکار اجتماعی ریشه دارد ایمان و معنویت اوست. علت استفاده گسترده از مددکاران اجتماعی دور شدن از فضا­های کسالت­بار اداری و حرکت به سمت شادابی و معنویت است و در صورتی که نیرو­های شاغل در زمینه مددکاری، شادابی و نشاط لازم را در خدمت کردن به دیگران نداشته باشند، کارایی لازم را نخواهند داشت. به همین دلیل نظام عدالت کیفری در گزینش مددکاران اجتماعی باید نهایت دقت را داشته باشد.

الف : طرح مسأله

یکی از دغدغه­های جامعه، که امروزه به معنای واقعی به یک معضل اجتماعی تبدیل شده است، پدیده­ رو به افزایش بزه­دیدگی کودکان است. کودکان نسبت به دیگران آسیب­پذیری بیشتری دارند و به همین دلیل بیش از سایرین آماج جرایم مختلف قرار می­گیرند. قرارگرفتن کودکان در معرض جرایم، نه تنها آنها را در زندگی فردی، با مشکلات عدیده رو­به­رو می­کند؛ بلکه ، به این دلیل که بسیاری ازکودکان بزه­دیده امروز، بزه­کاران فردا هستند، جامعه را نیز در معرض خطری جدی و جبران­ناپذیر قرار می­دهد. در این میان نظام عدالت کیفری به­عنوان رکنی که مسؤولیت اجرای عدالت و پیشگیری از وقوع جرم را برعهده دارد، باید تدابیر لازم را در زمینه­ مقابله­ مؤثر با پدیده­ بزه­دیدگی کودکان، اتخاذ نماید.

عدالت حکم می کند که نظام کیفری کودک بزه­دیده را به عنوان عضوی آسیب پذیر از جامعه، به رسمیت بشناسد، از او تفقد و دلجویی نماید و در صدد ترمیم آثار بزه­دیدگی او برآید. پیشگیری از جرم نیز( پیشگیری از بزه­دیدگی دوباره کودک و پیشگیری از بزه­کار شدن وی در آینده )، نیازمند ریشه­یابی و شناسایی عوامل بزه­دیدگی کودک و تلاش در جهت مقابله با آنها است. دستیابی به این اهداف مستلزم ایجاد سیستم­های حقوقی، با کارکردهای چند وجهی است؛سیستم هایی که در آن متخصصان پیراقضایی نیز، در کنار متخصصان قضایی و هم پای آنها، به ارائه­ خدمات بپردازند. به این ترتیب، مددکاران اجتماعی، به عنوان مؤثرترین و کارامدترین متخصصان پیراقضایی، می­توانند فعالیت­های قابل توجهی را در رابطه با کودکان بزه­دیده در نظام عدالت کیفری به انجام برسانند.

دغدغه­ دیگر نظام عدالت کیفری، که نیاز به حضور مددکاران را دو


دریافت فایل

جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید