بررسي تدليس از منظر فقه اماميه و حقوق ايرانword

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 چكيده1

مقدمه2

فصل اول: کلیات

1- كليات4

1-1- طرح تحقيق4

1-1-1- بيان مسأله4

1-1-2- پرسش تحقیق6

1-1-3- فرضیه‌های تحقیق6

1-1-4- اهداف تحقیق6

1-1-5- سوابق تحقیق7

1-1-6- جنبه نوآوري تحقيق7

1-1-7- روش تحقيق7

1-1-8- محدوديت‌ها و مشكلات8

1-2- مفاهيم9

1-2-1- معنای لغوی تدلیس9

1-2-2- معنای اصطلاحی تدلیس10

فصل دوم: تدلیس در فقه امامیه

2- تدلیس در فقه امامیه14

2-1- مصادیق و قلمرو تدلیس در حقوق اسلام14

2-2- سوء عرضۀ قابل تعقیب در حقوق اسلام19

2-2-1- اظهار باید خلاف واقع باشد19

2-2-2- اظهار باید اظهار یک واقعیت باشد20

2-2-2-1- اظهار قانون20

2-2-2-2- اظهار وعده21

2-2-2-3- اظهار مشورتی و اظهارنظر21

2-2-2-4- اظهارات مبالغه‌آمیز و اظهار از روی مزاح22

2-2-3-ترغیب23

2-2-4- عمده بودن23

2-2-5-ضرر و زیان وارد بر مخاطب25

2-2-6- اظهار کننده ضرورتاًٌ یکی از طرفین قرارداد نیست26

2-3- مبانی فقهی تدلیس27

2-3-1- قرآن27

2-3-2- سنت33

2-3-3- دلیل عقلی37

2-3-4- اجماع40

2-3-5- قاعده لاضرر41

2-4- عنصر مادی و معنوی تدلیس در فقه امامیه44

2-4-1- عنصر مادی تدلیس44

2-4-2- عنصر روانی تدلیس49

2-5- مقایسه تدلیس با غرور و خیار عیب در فقه امامیه54

2-6- رابطه ثالث با مدلس در فقه امامیه60

2-7- رابطه شخص ثالث با بهره گیرنده در فقه امامیه60

2-8- تدلیس و جبران خسارت در فقه امامیه61

2-9- تدلیس و اثر فسخ در فقه امامیه62

فصل سوم: تدلیس در حقوق ایران

3- تدلیس در حقوق ایران68

3-1- تدلیس در حقوق ایران68

3-2- عناصر مادی و معنوی تدلیس در حقوق ایران69

3-2-1- عنصر مادی تدلیس69

3-2-2- عنصر روانی تدلیس77

3-3- تدلیس و حکومت اراده80

3-4- تفاوت تدلیس با غرور و خیار عیب81

3-5- مقایسه تدلیس با اشتباه در حقوق ایران85

3-6- رابطه شخص ثالث با مدلس در حقوق ایران88

3-7- رابطه ثالث با بهره گیرنده در حقوق ایران89

3-8- جبران خسارت در حقوق ایران91

3-9- تدلیس و اثر فسخ در حقوق ایران91

3-10- تدلیس در ازدواج94

3-10-1- تدلیس ثالث در مسئله ازدواج95

3-10-2- سکوت دربارۀ نقص96

3-10-3- مطالبۀ خسارت98

3-10-4- ضمانت اجرای کیفری تدلیس99

3-11- مقایسه تدلیس در فقه امامیه و حقوق ایران99

فصل چهارم:تدلیس در حدیث

4- تدلیس در حدیث102

4-1- سیر تاریخی اصطلاح تدلیس در حدیث102

4-2- انواع تدلیس در حدیث102

4-2-1- اصطلاح تدلیس تا قبل از تالیف کتب مصطلح الحدیث103

4-2-1-1- عصرصحابه و تابعان104

4-2-1-2- عصر پس از تابعان تا تالیف کتب مصطلح الحدیث106

4-2-2- اصطلاح تدلیس پس از تالیف کتب مصطلح الحدیث108

4-2-2-1- عصر حاکم نیشابوری تا ابن صلاح108

4-2-2-2- عصر ابن صلاح تا عصر حاضر111

4-3- نقد و نظر112

نتيجه گيري114

فهرست منابع117

كيده

 بررسي تدليس از منظر فقه اماميه و حقوق ايران

 واژۀ «تدلیس» در كنار الفاظ «تغریر»، «غرور» و «غش»، بار معنایی حقوقی یافته، و بیانگر رابطۀ ناگسستنی اخلاق و حقوق و رعایت عدل و انصاف در فقه اسلامی است. فقیهان اسلامی به حرمت تدلیس تصریح كرده‌اند و در مباحث فقهی خود مصادیق آن از قبیل تدلیس زن آرایشگر (ماشطه) چون سرخ‌گون كردن صورت و استفاده از موی مصنوعی، غش خفی مانند آمیختن شیر با آب، و ازدواج زن با پوشانیدن عیب را به تفصیل بررسی كرده‌اند. اگر چه تدلیس خود حكم حرمت را دارد، اما عقد صحیح بوده و مشتری حق رد یا نگهداری كالا را بدون این‌كه مستحق دریافت ارش باشد، خواهد داشت. تدلیس می‌تواند از طریق كتمان عیب و یا از طریق كاری كه ثمن را افزایش دهد، هر چند عیب نباشد، تحقق یابد و مصداق بارز آن «تصریه» است كه در حدیث نبوی آمده است. به طور كلی تدلیس، به اظهار صفت كمال و یا اخفاء صفت نقص باز می‌گردد و ثبوت آن در صورت اشتراط یا آن‌چه در معنای شرط است، خواهد بود. تدلیس ممكن است همراه با عیب باشد، یا به تنهایی صورت گیرد، مانند جایی كه مورد عقد فاقد صفات كمال باشد. در قانون مدنی ایران بحث از تدلیس در مواد 438 تا 440 در مبحث پنجم از مباحث مربوط به بیع كه به خیارات و احكام آن باز می‌گردد، آمده است. به تصریح حقوق‌دانان قلمرو تدلیس به جز بیع، دیگر قراردادها چون بیمه را نیز در برمی‌گیرد.

 واژه هاي كليدي: تدلیس، فقه امامیه، حقوق ایران، غرور، خیار، فسخ.

 مقدمه

 با عدول اصول اخلاقی در جامعه، تدلیس و فریب در روابط انسانی در سطوح مختلف رو به افزایش است. به همین دلیل این مفهوم در تمامی نظام‌های بزرگ حقوقی معاصر، نجش مستقل و نسبتاً مفصلی را به خود اختصاص داده است. پایان نامة حاضر مفهوم تدلیس و جایگاه آن را در حقوق ایران و فقه امامیه بررسی می‌کنداصطلاحی در فقه و حقوق که در عقود و به طور خاص، در بیع و نكاح كاربرد دارد و به معنی فریفتن، پوشاندن و كتمان عیب است، برای نمونه تدلیس در بیع، عبارت از كتمان عیب كالا از مشتری است. تدلیس بسته به موارد آن ممكن است از طریق «فعل»، «قول» و یا «سكوت» تحقق یابد. نگاهی اجمالی به آثار بر جای مانده از صحابه و تابعین نشان می‌دهد كه بحث از «تدلیس عیب» دربارۀ نكاح و نیز بیع كالا، در محافل فقهی آن زمان وجود داشته است. در روایات منقول از ائمه (ع)، تدلیس در نكاح و احكام و آثار حقوقی آن بیان شده است.

در این پایان نامه کلیات تحقیق شامل دو نجش است. در نجش اول طرح تحقیق شامل بیان مسأله، پرسش و فرضیه تحقیق، اهداف تحقیق، سوابق تحقیق، جنبه نوآوری، روش تحقیق و محدودیت ها و مشکلات آمده است و در نجش دوم مفاهیم تدلیس بیان گردیده است.

در فصل دوم تدلیس را از منظر فقه امامیه مورد بررسی قرار داده ایم که شامل مبانی فقهی تدلیس (قرآن، سنت، عقل، اجماع، قاعده لاضرر)، عنصر مادی و معنوی تدلیس، مقایسه تدلیس با غرور و خیار عیب، رابطه ثالث با مدلس، رابطه ثالث با بهره گیرنده، تدلیس و جبران خسارت و تدلیس و اثر فسخ در فقه امامیه می‌باشد.

در فصل سوم تدلیس را از منظر حقوق ایران مورد بررسی قرار دادیم که شامل عناصر مادی و معنوی تدلیس، مقایسه تدلیس با غرور و خیار عیب، رابطه ثالث با مدلس، رابطه ثالث با بهره گیرنده، تدلیس و جبران خسارت و تدلیس و اثر فسخ و تدلیس در ازدواج می باشد.

در فصل چهارم نیز به بررسی تدلیس در حدیث، سیر تاریخی آن، انواع تدلیس در حدیث و نقد نظرات در خصوص آن پرداخته ایم.

فصل اول

کلیات

1- كليات

 1-1- طرح تحقيق

1-1-1- بيان مسأله

 تدلیس در نکاح به معنی توسل به اعمال و شیوه‌های متقلبانه و فریب‌کارانه بر