بررسی نقش عوامل اجتماعی (با تأکید بر خانواده و رسانه ) در بزهکاری اطفال و نوجوانان

چکیده

بزه‌کاری کودکان و نوجوانان علاوه بر آنکه امروزه یکی از دشواری‌های این گروه سنی است، خسارت‌ها و صدمه‌هایی هم برای بزه دیدگان و جامعه ایجاد می‌کند. از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی که نقش اساسی در کنترل و پیشگیری از بزه‌کاری کودکان و نوجوانان دارد، نهاد خانواده است. ازجمله نقش‌های مهم این نهاد، نقش کنترلی است. این کارکرد با رویکرد به حساسیت دوران کودکی و نوجوانی، اهمیت فراوان دارد. اگر نقش کنترلی خانواده دچار اختلال شود و نتوانند کنترل درست و مناسبی بر کودکان و نوجوانان اعمال کنند، خطر گرایش به بزه‌کاری در کودکان و نوجوانان افزایش می‌یابد.

کودکان و نوجوانان با الگوپذیری و همانندسازی خود باشخصیت‌های رسانه‌ها بدون در نظر گرفتن خیالی بودن آن‌ها دست به ارتکاب جرم و جنایت می‌زنند. همین‌طور در افرادیکه بنا به دلایل روحی و روانی و اجتماعی مستعد انجام ارتکاب بزه هستند، قدرت و توانایی لازم را برای انجام کار می‌دهد. برای جلوگیری از این امر باید روشی صحیح را خانواده‌ها و رسانه‌ها دنبال نمایند تا از اثرات این‌گونه رفتارها کاسته شود.

این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌ای، به بررسی نقش عوامل اجتماعی (با تأکید بر خانواده و رسانه) در بزهکاری اطفال و نوجوانان پرداخته و ویژگی‌های این اختلال را بیان کرده است. نتیجه‌های حاصل از این تحقیق، اثبات رابطه مستقیم بزهکاری کودکان و نوجوانان در صورت اختلال در رویکرد خانواده و رسانه و عدم توجه آنان به مطالب مضر برنامه‌ها و پیام‌های صادره از سوی رسانه و اختلافات و مشکلات خانوادگی است.

واژگان کلیدی: خانواده-رسانه-بزهکاری-جرم- اطفال - نوجوانان

فهرست مطالب

چکیده. ‌ز

مقدمه.. 1

الف) بیان مسئله.. 1

ب) سؤالات تحقیق:1

پ) فرضیه‌های تحقیق:2

ت) اهداف و کاربردهای تحقیق... 2

ث) سوابق انجام پژوهش.... 3

ج) روش تحقیق... 4

چ) ساختار و پلان تحقیق... 4

فصل اول: مفاهیم مقدماتی... 6

مبحث اول: بزهکاری... 6

گفتار اول: تعریف بزهکاری... 6

بند اول: تعریف حقوقی بزهکار. 8

بند دوم: تعریف جرم‌شناسی بزهکاری... 8

گفتار دوم: عوامل بزهکاری... 9

بند اول: عوامل فردی بزهکاری... 10

بند دوم: عوامل اجتماعی بزهکاری... 14

مبحث دوم: اطفال و نوجوانان.. 15

گفتار اول: تعریف لغوی اطفال و نوجوانان.. 16

گفتار دوم: تعریف حقوقی اطفال و نوجوانان.. 16

بند اول: تعریف اطفال و نوجوانان در حقوق ایران.. 18

بند دوم: تعریف اطفال و نوجوانان در اسناد بین‌المللی... 20

مبحث سوم: خانواده. 23

گفتار اول: مفهوم خانواده. 23

بند اول: خانواده از دیدگاه جامعه‌شناسان.. 24

بند دوم: خانواده از دیدگاه حقوق‌دانان.. 27

گفتار دوم: اهمیت خانواده در بزهکاری اطفال و نوجوانان.. 28

مبحث چهارم: رسانه.. 32

گفتار اول: تعریف رسانه جمعی... 32

بند اول: تعریف لغوی رسانه جمعی... 34

بند دوم: تعریف اصطلاحی رسانه جمعی... 34

گفتار دوم: مصادیق رسانه جمعی... 36

بند اول: رسانه‌های نوشتاری... 36

الف: مطبوعات و مجلات... 37

ب: کتب و مقالات... 40

بند دوم: رسانه‌های صوتی و تصویری... 41

الف: رادیو. 43

ب: تلویزیون.. 44

پ: سینما. 46

ت: ماهواره. 50

بند سوم: رسانه‌های مبتنی بر داده‌های دیجیتال.. 52

فصل دوم: نقش خانواده در بزهکاری اطفال و نوجوانان.. 55

مبحث اول: وضعیت و رفتار و ویژگی‌های خانوادگی... 55

گفتار اول: وضعیت اشتغال والدین... 57

گفتار دوم: سطح تحصیلات والدین... 61

گفتار سوم: میزان درآمد خانواده. 63

گفتار چهارم: تعداد اعضای خانواده. 67

مبحث دوم: ازهم‌گسیختگی کانون خانواده. 72

گفتار اول: زندگی والدین با یکدیگر. 72

گفتار دوم: ازدواج مجدد والدین... 75

بند اول: ازدواج پدر. 76

بند دوم: داشتن نامادری... 77

بند سوم: داشتن ناپدری... 80

گفتار سوم: نحوه رفتار والدین با یکدیگر. 81

گفتار چهارم: نابسامانی‌های موجود در خانواده. 86

بند اول: رابطه والدین با فرزندان.. 87

بند دوم: تبعیض در خانواده. 91

بند سوم: بزهکاری والدین... 94

الف: اعتیاد والدین... 96

ب: حبس والدین... 100

گفتار پنجم: نظارت و رسیدگی والدین... 101

بند اول: حضور پدر در منزل.. 103

بند دوم: اشتغال مادر. 107

بند سوم: میزان توجه و رسیدگی به مشکلات فرزندان.. 109

بند چهارم: میزان اطلاع والدین از روابط فرزندان.. 111

بند پنجم: نحوه برخورد والدین در قبال عمل خلاف فرزندان.. 114

بند ششم: پیگیری والدین جهت اصلاح رفتار فرزندان.. 117

فصل سوم: نقش رسانه‌های جمعی در بزهکاری اطفال و نوجوانان.. 122

مبحث اول: رسانه‌ها و تحریک به ارتکاب جرم.. 122

گفتار اول: اشاعه الگوهای تبلیغاتی انحراف آمیز. 125

بند اول: تبلیغات تجاری... 127

الف: استفاده از مضامین مبتذل و تصاویر مستهجن... 128

ب: پورنو گرافی خشونت آمیز. 131

ج: تبلیغ مصرف‌گرایی... 134

بند دوم: تبلیغات مذهبی... 137

بند سوم: تبلیغات سیاسی... 139

بند چهارم: تبلیغات نفرت‌انگیز. 142

گفتار دوم: عدم انطباق مضامین رسانه‌ای با وضعیت مخاطبین... 145

بند اول: ایجاد ترس و اضطراب... 147

بند دوم: عارضه بلوغ زودرس.... 149

بند سوم: اختلالات پنداری... 154

بند چهارم: فرهنگ پذیری انحراف آمیز. 155

الف: تخریب باورهای مذهبی... 158

ب: تخریب باورهای ملی... 160

بند پنجم: بزرگ‌پنداری... 162

گفتار سوم: قهرمان‌پروری... 165

گفتار چهارم: خشونت رسانه‌ای... 167

مبحث دوم: رسانه و تسهیل ارتکاب جرم.. 173

گفتار اول: عادی جلوه دادن بزهکاری... 175

بند اول: تئوری مشارکت هدایت‌شده. 176

بند دوم: مصادیق تئوری مشارکت هدایت شده. 178

الف: بی‌حجابی و بدحجابی... 180

ب: موسیقی و مبتذل.. 184

پ: برگزاری و شرکت در مجالس لهو لعب... 186

گفتار دوم: همسان‌سازی انحراف آمیز رسانه‌ای... 188

بند اول: روش اجرائی جرم.. 190

بند دوم: رفتار امضائی بزهکار. 191

گفتار سوم: همسان‌سازی رسانه در رفتار امضایی... 193

بند اول: کسب عناصر تحصیلی و تکنیکی... 195

بند دوم: انتقال تجربه و القا اعتماد مجرمانه.. 196

نتیجه‌گیری و پیشنهادات:199

منابع و مآخذ:202