به روز ترین مرجع فایل های فروشگاهی

بررسی ماهیت حق فسخ ناشی از تخلف در تعهدات اصلی قرارداد

 چکیده

قراردادها یکی از مهم ترین مسائل حقوقی و تعهدات به عنوان بارزترین اثر قراردادها یکی از اساسی ترین پایه های اقتصادی جامعه را به خود اختصاص داده، اما همه تعهدات قراردادی از اهمیت یکسانی برخوردار نمی باشند؛ برخی مهم تر و برخی اهمیت کمتری دارند که به تعهدات اصلی و تعهدات فرعی تقسیم می شوند، در صورت تخلف در انجام تعهدات فرعی ضمانت اجرای آنها صراحتا در قانون مدنی مشخص شده است مانند ضمانت اجرای ناشی از شروط ضمن عقد، که در صورت تعذر اجبار و عدم اجرای شرط توسط دیگری در مرحله سوم حق فسخ به طرف مقابل داده می شود، در حقوق ما ضمانت اجرای تعهدات اصلی هم ضمن بحث از شروط ضمن عقد (شرط فعل) مورد بررسی قرار گرفته است که در عمل دارای همان ضمانت اجراء می باشد، این در حالی است که در نظام حقوقی کامن لا (مانند حقوق آمریکا و انگلیس) حق فسخ قرارداد در صورت تخلف در تعهدات اصلی به صورت مستقیم و در مرحله اول در کنار اجبار پیش بینی شده است. در فقه امامیه نظری وجود دارد که طبق آن حق فسخ را به صورت بی واسطه به متعهدله می دهد که یا قرارداد را فسخ کند یا اجبار متعهد را بخواهد که بین این دو مخیر است. بنابراین امکان فسخ در صورت تخلف در تعهد اصلی موافق با موازین شرعی بوده و این نظر با مقتضیات تجاری و اقتصادی کنونی جامعه ما تناسب و هماهنگی بیشری دارد تا الزام به اجبار تعهد، به همین دلیل برای توجیه بی واسطه و مستقیم حق فسخ می توان به نظریه اقاله قرارداد و نظریه تعهدات متقابل استناد کرد. 

فهرست مطالب

مقدمه ..................................................................................................................................................2

فصل اول : کلیات

مبحث اول: تعاریف ..........................................................................................................................10

گفتار اول: تعریف حق ..................................................................................................................10

الف: حق در لغت ...................................................................................................................10

ب: حق در اصطلاح ..............................................................................................................11

گفتار دوم: تعریف فسخ ................................................................................................................12

گفتار سوم: تعریف حق فسخ ........................................................................................................13

گفتار چهارم: تاریخچه پیدایش نظریه حق فسخ ...........................................................................14

مبحث دوم: ارکان حق فسخ .............................................................................................................16

گفتار اول: وجود عقد ...................................................................................................................16

گفتار دوم: اراده معلوم ..................................................................................................................17

گفتار سوم: قصد انشاء ..................................................................................................................17

گفتار چهارم: رضاء .......................................................................................................................17

گفتار پنجم: اهلیت ........................................................................................................................18

مبحث سوم: مقایسه حق فسخ با رجوع ............................................................................................19

گفتار اول: وجوه اشتراک ..............................................................................................................19

الف: ایقاعی بودن هر دو حق ....................................................................................................19

ب: هر دو قابل اسقاط اند .........................................................................................................19

ج: هر دو منحل کننده عمل حقوقی اند ....................................................................................20

د: هر دو ناظر بر آینده هستند ...................................................................................................21

گفتار دوم: وجوه افتراق ................................................................................................................22

الف: قابلیت وراثت ..................................................................................................................22

ب: منشاء حق ...........................................................................................................................24

ج: تفاوت در آثار .....................................................................................................................25

د: تفاوت در قلمرو ...................................................................................................................26

مبحث چهارم: مقایسه فسخ و دیگر اسباب انحلال عقد ...................................................................26

گفتار اول: مقایسه فسخ و انفساخ .................................................................................................26

گفتار دوم: مقایسه فسخ و اقاله .......................................................................................................26

مبحث پنجم: مفهوم قرارداد و عناصر تشکیل دهنده آن ....................................................................28

گفتار اول: مفهوم قرارداد ...............................................................................................................28

گفتار دوم: عناصر تشکیل دهنده قرارداد .......................................................................................29

الف: توافق طرفین ...................................................................................................................29

ب: منشاء یا اثر حقوقی ایجاد شده ...........................................................................................31

مبحث ششم: رابطه عقد لازم با حق فسخ .........................................................................................32

گفتار اول: استثنایی بودن حق فسخ ...............................................................................................32

گفتار دوم: استحکام عقد لازم با وجود حق فسخ .........................................................................35

مبحث هفتم: جایگاه فسخ با امکان ایجاد عقد معلق .........................................................................37

گفتار اول: ماهیت عقد معلق .........................................................................................................37

الف: تعلیق در منشاء .................................................................................................................37

گفتار دوم: موقعیت فسخ در عقد معلق .........................................................................................40

مبحث هشتم: تأثیر اکراه و اجبار در فسخ .........................................................................................42

مبحث نهم: تعهد و اقسام آن .............................................................................................................44

گفتار اول: تعهد دو حقوق ایران ...................................................................................................45

الف: تعهد در لغت و اهمیت آن ...............................................................................................45

ب: تعهد در اصطلاح ................................................................................................................46

ج: اسباب تعهد .........................................................................................................................41

د: اقسام تعهد ...........................................................................................................................50.

1-تعهدات اصلی ..................................................................................................................50

اول: اقسام تعهدات اصلی ..................................................................................................52

2-تعهدات تبعی ..................................................................................................................53

اول: اقسام تعهدات تبعی ...................................................................................................53

گفتار دوم: اقسام تعهد در حقوق انگلیس .....................................................................................55

الف: تعهدات اساسی ................................................................................................................55

ب: تعهدات غیر اساسی ............................................................................................................56

گفتار سوم: اقسام تعهد در حقوق آمریکا ......................................................................................59

الف: تعهدات اصلی ................................................................................................................59.

ب: تعهدات فرعی .....................................................................................................................60

فصل دوم: تخلف در تعهد و ضمانت اجرای آن

مبحث اول: تخلف در تعهدات و ضمانت اجرای آن در حقوق ایران ...............................................65

گفتار اول: تخلف در تعهد ............................................................................................................65

الف: مفهوم تخلف در تعهد ......................................................................................................65

ب: اقسام تخلف در تعهد .........................................................................................................66

1- تخلف در تعهدات اصلی ...............................................................................................66

2-تخلف در تعهدات تبعی ...................................................................................................67

گفتار دوم: ضمانت اجرای تخلف در تعهدات اصلی در عقود معاوضی .......................................67

الف: حق حبس .........................................................................................................................68

ب: خیار تأخیر ثمن ..................................................................................................................70

ج: خیار تعذر تسلیم ................................................................................................................75

د: انفساخ عقد در صورت تلف مبیع قبل از قبض ....................................................................76

ه: امتناع موجر از تسلیم عین مستأجره ......................................................................................79

ی: خودداری عامل از زراعت ...................................................................................................80

گفتار سوم: ضمانت اجرای تخلف در تعهدات فرعی (عقود معاوضی) ........................................82

الف: تخلف درشرط صفت .......................................................................................................82

ب: تخلف در شرط نتیجه .........................................................................................................84

ج: تخلف در شرط فعل ............................................................................................................85

مبحث دوم: تخلف در تعهد و ضمانت اجرای آن در حقوق انگلستان .............................................92

گفتار اول: تخلف در تعهد در حقوق انگلیس ...............................................................................92

الف: مفهوم تخلف در تعهد ......................................................................................................92

ب: اقسام تخلف در تعهد .........................................................................................................92

1-تخلف در تعهدات اساسی ................................................................................................93

2- تخلف در تعهدات فرعی .................................................................................................93

گفتار دوم: ضمانت اجرای تخلف در تعهدات در حقوق انگلیس ...............................................93

الف: الزام متعهد به انجام عین تعهد ..........................................................................................94

ب: اقامه دعوا برای جبران خسارت ..........................................................................................94

ج: اقامه دعوا برای ارزش کار انجام شده ..................................................................................96

د: قرار منع ................................................................................................................................97

ه: فسخ قرارداد در صورت امتناع متعهد از انجام تعهد ............................................................97

مبحث سوم: تخلف در تعهد و ضمانت اجراهای آن در حقوق آمریکا ..........................................108

گفتار اول: تخلف در تعهد در حقوق آمریکا ..............................................................................108

الف: مفهوم تخلف در تعهد ...................................................................................................108

ب: اقسام تخلف در تعهد .......................................................................................................109

1-الف: تخلف در تعهدات اصلی ......................................................................................109

2-تخلف در تعهدات فرعی ................................................................................................109

گفتار دوم: ضمانت اجراهای تخلف در تعهدات در حقوق آمریکا .............................................110

الف: قراردادهای غیر مشروط .................................................................................................110

ب: قراردادهای مشروط ..........................................................................................................111

1-تخلف در شرط مهم .......................................................................................................113

2-تخلف در شرط غیر مهم ................................................................................................112

ج: غرامات دیگر غیر از فسخ .................................................................................................115

1-خسارت ترمیمی .............................................................................................................115

2-خسارت تبعی .................................................................................................................116

3-خسارت تنبیهی ..............................................................................................................116

4- خسارت اسمی ..............................................................................................................116

5- خسارت تصفیه شده .....................................................................................................116

گفتار سوم: دیدگاه کنوانسیون بیع بین المللی کالاها مصوب 1980 ............................................118

الف: نقض اساسی ..................................................................................................................119

ب: نقض اساسی تعهد توسط فروشنده ..................................................................................119

ج: نقض اساسی تعهد توسط خریدار .....................................................................................121

د: نحوه فسخ و خاتمه دادن به قرارداد .................................................................................122

فصل سوم: مبانی فسخ قرارداد در صورت تخلف در تعهد اصلی

مبحث اول: مبانی فسخ در صورت تخلف در تعهد اصلی در حقوق ایران .....................................126

گفتار اول: استناد به شروط ضمن عقد .......................................................................................126

گفتار دوم: توسل به عرف و عادت .............................................................................................128

گفتار سوم: نظریه اقاله قرارداد ....................................................................................................130

گفتار چهارم: نظریه سیر عقلاء بر وجود حق فسخ .....................................................................133

گفتار پنجم: استناد به تقابل تعهدات ...........................................................................................136

مبحث دوم: مبانی فسخ در صورت تخلف در تعهد در حقوق انگلیس ..........................................139

مبحث سوم: مبانی فسخ در صورت تخلف در تعهد در حقوق آمریکا ...........................................140

نتیجه گیری .................................................................................................................148

منابع و مأخذ ..............................................................................................................149