تأثیر قوّه قاهره بر مسؤولیّت در قلمرو حمل ونقل دریایی

چکیده:

حمل و نقل از طریق دریا را می­توان در قالب دو عقد حمل و نقل دریایی و اجاره کشتی بررسی کرد. ماده 55 قانون دریایی ایران به پیروی از کنوانسیون بروکسل به بیان موارد معافیّت از مسؤولیّت متصدی در قرارداد باربری دریایی می­پردازد و بدون اشاره به تأسیس حقوقی قوه قاهره تنها به درج مصادیقی از آن اکتفا می­کند. در این پایان نامه تلاش شده است که با توجه به آمرانه بودن این قوانین و عدم امکان درج شرط محدود کننده یا توسعه دهنده مسؤولیّت، راه حلی برای امکان استناد به قوه قاهره در این نوع از قرارداد ارائه شود.

اثر قوه قاهره در قرارداد اجاره ویژگی خاصی که موجب تمایز آن با سایر قراردادها شود، ندارد. امّا در جایی که به پاره­ای از تعهدات طرفین در این نوع از قرارداد عمل شده است و قوه قاهره مانع اجرای کامل آن می­شود موضوع قسمت دیگر این پایان نامه است.

واژگان کلیدی:

قوه قاهره، مسؤولیّت، تعهّد، قرارداد حمل و نقل دریایی

مقدّمه:1

اهميّت و ضرورت تحقيق:4

فرضيه ها يا سؤال هاي تحقيق:5

مبانی نظری و پيشينه تحقيق:6

روش تحقیق:8

ساختار تحقیق:9

بخش اوّل: کلیّات (مفاهیم، اوصاف و آثار قوه قاهره و قراردادهای حمل و نقل دریایی)10

فصل اوّل: تعریف قوّه قاهره و بررسی اوصاف و آثار آن. 12

مبحث اوّل: تعریف قوّه قاهره. 12

گفتار اوّل: تعریف قوّه قاهره در حقوق داخلی.. 12

الف) در متون قانونی:12

ب) در دکترین حقوقی:13

ج) در متون فقهی:15

گفتار دوّم: تعریف قوّه قاهره در حقوق خارجی.. 16

الف) در حقوق رومی ژرمنی:16

ب) در حقوق کامن لا:17

ج) کنوانسیون های بین المللی:18

کنوانسیون سازمان ملل متحّد در خصوص بیع بینالمللی کالا:19

سند Unidroit :20

مقرّرات اینکوترمز:21

مبحث دوّم: اوصاف قوّه قاهره. 21

گفتار اوّل: خارجی بودن حادثه. 22

گفتار دوم: غیرقابل اجتناب بودن حادثه. 24

گفتار سوّم: غیر قابل پیش بینی بودن حادثه. 25

مبحث سوّم: آثار قوّه قاهره. 28

گفتار اوّل: تعیین آثار قوّه قاهره. 28

گفتار دوّم: تحلیل آثار قوّه قاهره. 33

الف) انفساخ قرارداد. 34

ب) تعلیق قرارداد. 40

فصل دوّم: قراردادهای حمل و نقل دریایی. 43

مبحث اوّل: قرارداد باربری دریایی.. 44

گفتار نخست: تعریف قرارداد باربری دریایی:44

گفتار دوّم: نقش و ارتباط صدور بارنامه با قرارداد باربری.. 50

الف) بارنامه دليل قرارداد باربري است.51

ب) بارنامه در حكم رسيد دريافت كلّي كالا به مقدار تعيين شده و با ظاهری سالم است.51

ج) بارنامه داراي قابليت نقل و انتقال است.52

د) بارنامه دليل مالكيت است.53

مبحث دوّم: قرارداد اجاره کشتی.. 53

گفتار اوّل: تعریف قرارداد اجاره کشتی.. 54

گفتار دوّم: انواع قرارداد اجاره کشتی.. 57

الف) اجاره سفری:58

ب) اجاره زمانی:58

ج)اجاره دربست (لخت):59

د) اجاره برای حمل تناژ معیّن:60

ه) اجاره جزئی:60

بخش دوّم: تعهّدات و مسؤولیّت طرفین در قرارداد حمل و نقل دریایی وتأثیر قوّه قاهره بر آنها62

فصل اوّل: تعهّدات و مسؤولیّت متصدّی حمل و نقل در قرارداد باربری دریایی. 63

مبحث اوّل: تعهّدات متصدّی باربری دریایی.. 64

گفتار اوّل: تعهّدات متصدّی در شروع سفر65

الف) تأمین قابلیّت دریانوردی کشتی به منظور حمل و نقل کالا. 65

ب) تحویل گرفتن کالا از ارسال کننده. 67

ج) چیدن کالا. 67

گفتار دوّم: تعهّدات متصدّی در حین سفر دریایی.. 68

الف) حمل با احتیاط کالا. 68

ب) تعهّد به حمل کالا با سرعت متعارف.. 68

ج) عدم انحراف از مسیر تعیین شده. 68

مبحث دوّم: مسؤولیّت متصدّی حمل و نقل در قرارداد باربری دریایی.. 69

گفتار اوّل: حقوق داخلی.. 69

گفتار دوّم: کنوانسیون های بین المللی.. 76

الف) کنوانسیون بروکسل:77

ب) کنوانسیون هامبورگ:77

ج) کنوانسیون روتردام:79

فصل دوّم: تأثیر قوّه قاهره بر مسؤولیّت و تعهّدات متصدّی حمل و نقل در قرارداد باربری 81

مبحث اوّل: موارد معافیّت از مسؤولیّت متصدّی حمل و نقل دریایی.. 82

گفتار اوّل: قانون دریایی ایران. 82

الف) خطرات و حوادث خطرناک و یا سوانح دریا و آبهای قابل کشتیرانی:84

ب) بلیّات طبیعی:85

ج) جنگ و نتایج آن:86

د) عملیّات دشمنان جامعه:87

و) محدودیّتهای قرنطینه:88

ز) اعتصاب و یا بسته شدن کارگاهها یا خودداری از کار:88

ح) شورش یا اغتشاش:89

گفتار دوّم: کنوانسیون ها و مقرّرات خارجی.. 90

الف) کنوانسیون بروکسل:90

ب) کنوانسیون هامبورگ:90

ج) کنوانسیون روتردام:91

د) قوانین خارجی:92

مبحث دوّم: تعیین تأثیر قوّه قاهره به عنوان عامل معافیّت از مسؤولیّت... 95

گفتار اوّل: قانون دریایی ایران. 95

گفتار دوّم: کنوانسیون ها و مقرّرات بین المللی.. 102

الف) کنوانسیون بروکسل:102

ب) کنوانسیون هامبورگ:102

ج) کنوانسیون روتردام:104

د) حقوق فرانسه:105

گفتار سوّم: تعیین و تحلیل آثار قوّه قاهره بر قرارداد باربری دریایی.. 106

بخش سوّم: تعهّدات و مسؤولیّت در قرارداد اجاره کشتی و تأثیر قوّه قاهره بر آنها109

فصل اوّل: تعهّدات طرفین قرارداد اجاره کشتی. 110

مبحث اوّل: تعهّدات مؤجر111

گفتار اوّل: تعهّدات مؤجر در قرارداد اجاره سفری.. 111

الف) تأمین قابلیّت دریانوردی:111

ب) تجهیز کشتی:112

ج) تحویل کشتی در زمان و مکان پیش بینی شده:112

د) عملیّات باربندی:113

ه) دریانوردی در مسیر مورد توافق:114

و) حرکت با سرعت مجاز:115

گفتار دوّم: تعهّدات مؤجر در سایر قراردادهای اجاره. 115

الف) قراردادن کشتی در اختیار مستأجر:115

ب) تضمین سرعت کشتی در اجاره زمانی:116

ج) تأمین قابلیّت دریانوردی:116

مبحث دوّم: تعهّدات مستأجر118

گفتار اوّل: تعهّد مستأجر در قرارداد اجاره سفری.. 118

گفتار دوّم: تعهّدات مستأجر سایر قراردادهای اجاره. 119

الف) پرداخت اجاره:119

ب) بازگرداندن کشتی.. 120

فصل دوّم: اثر قوّه قاهره بر تعهّدات و مسؤولیّت طرفین قرارداد اجاره کشتی. 122

مبحث اوّل: اثر قوّه قاهره بر تعهّدات و مسؤولیّت در حقوق داخلی.. 123

گفتار اوّل: در اجاره سفری.. 123

الف) اثر قوّه قاهره بر تعهّدات مستأجر:123

ب) اثر قوّه قاهره بر تعهّدات مؤجر:125

گفتار دوّم: در سایر اجاره ها128

مبحث دوّم: اثر قوّه قاهره بر تعهّدات و مسؤولیّت در حقوق خارجی.. 130

گفتار اوّل: در اجاره سفری.. 130

الف) حقوق کامن لا:130

ب) حقوق رومی ژرمنی:131

گفتار دوّم: در سایر اجاره ها134

نتیجه گیری:136

منابع:139