به روز ترین مرجع فایل های فروشگاهی

بررسی تبیین ماهیت ، آثار و احکام قرارداد نجات دریایی

چکیده

قرارداد نجات دریایی به عنوان یکی از قرارداد‎های مهم در حفظ شناور و کالاهای موجود در آن و سایر اموال دریایی از خطرات موجود و احتمالی و همچنین جلوگیری یا کاهش آلودگی محیط زیست دریایی تلقی می‎شود . اهمیت این امر در خصوص کشور ایران بسیار زیاد است . کشور ایران از شمال به دریای خزر و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان مرتبط می‎شود و یکی از کشورهای مهم در صنعت کشتیرانی به حساب می‎آید .

با عنایت به اینکه در خصوص ماهیت قرارداد نجات دریایی و تعیین شرایط انعقاد این قرارداد اعم از طرفین قرارداد و موضوع قرارداد ، شرح آثار و امتیازات ناشی از آن و تعیین نحوه قانون حاکم با توجه به محدوده اختیار طرفین قرارداد در انتخاب قانون حاکم و همچنین براساس قواعد حل تعارض ، به طور مبسوط در حقوق ایران مورد بررسی قرار نگرفته است ؛ بررسی این موارد می‎تواند زوایای این قرارداد را مشخص نموده و ابهاماتی که در خصوص قرارداد نجات دریایی وجود دارد ، مرتفع سازد .

آنچه بیش از همه مأموریت مذکور را مهم‎تر می‎نماید ، تأمین منافع اقتصادی ایران از صنعت کشتیرانی به خصوص در بخش حمل و نقل دریایی است . یک کشور پر رونق در این زمینه علاوه بر اینکه می‎بایست از جهت تجهیزات و شناور در سطح بالایی قرار داشته باشد ، باید به لحاظ حقوق دریایی نیز مترقی باشد تا مسائل حقوقی ناشی از این صنعت را به سهولت حل و فصل نماید . یکی از این موارد قرارداد نجات دریایی است . چه بسا که شناور و سایر موضوعات حقوق نجات دریایی همواره در معرض خطرات مختلف در مناطق دریایی گوناگون قرار دارند و هدف قرارداد نجات دریایی حسب مورد کاهش یا رفع یا دفع خطر از موضوعات شناخته شده درخصوص نجات دریایی از جمله شناور می‎باشد .

کلید واژه

کشتی _ عملیات نجات دریایی _ قرارداد نجات دریایی _ داوطلبانه بودن _ حسن نیت _خطر _حق ممتاز دریایی_ قانون پرچم

فهرست تفصیلی مطالب

عنوان شماره صفحه

مقدمه ........................................................................................................................................ 1

فصل اول : پیشینه ، مفاهیم و ماهیت قرارداد نجات دریایی ................................ 6

مقدمه ............................................................................................................................................ 7

1-1 پیشینه عملیات نجات دریایی ............................................................................................... 7

1-2 مفهوم کشتی و انواع آن ........................................................................................................ 8

1-2-1 مفهوم کشتی ................................................................................................................... 8

1-2-2 انواع کشتی ..................................................................................................................... 9

1-2-2-1کشتی‎های تجاری .................................................................................................. 9

1-2-2-2 کشتی‎های جنگی ................................................................................................... 10

1-2-2-3 کشتی‎های مربوط به خدمات عمومی .................................................................... 10

1-3 کشتی‏های مشمول قانون دریایی و معاهدات دریایی بین‏المللی .......................................... 10

1-4 مفهوم و اقسام عملیات کمک و نجات دریایی ..................................................................... 12

1-4-1 مفهوم عملیات کمک و نجات دریایی .......................................................................... 12

1-4-2 اقسام نجات دریایی ....................................................................................................... 16

1-4-2-1 عملیات نجات نظامی و غیر نظامی ......................................................................... 16

1-4-2-2 اقسام نجات دریایی براساس موضوعات آن ........................................................... 16

1-4-2-2-1 نجات اموال .................................................................................................... 16

1-4-2-2-2 نجات محیط زیست ....................................................................................... 17

1-4-2-2-3 نجات اشخاص ............................................................................................... 18

1-5 مفهوم قرارداد نجات دریایی ................................................................................................ 20

1-6 تبیین ماهیت حقوقی قرارداد نجات دریایی .......................................................................... 22

1-6-1 عقد اجاره اشخاص ..................................................................................................... 22

1-6-1-1 اجاره در لغت و اصطلاح ........................................................................................ 22

1-6-1-2 وجوه افتراق عقد اجاره اشخاص با قرارداد نجات دریایی ...................................... 22

1-6-1-2-1 شرایط عوض منافع یا اجرت .......................................................................... 23

1-6-1-2-2 زمان تحقق مالکیت اجرت .............................................................................. 24

1-6-2 عقد جعاله ..................................................................................................................... 24

1-6-2-1 جعاله در لغت و اصطلاح ...................................................................................... 25

1-6-2-2 وجوه افتراق جعاله با قرارداد نجات دریایی .......................................................... 25

1-6-2-2-1 لازم یا جایز بودن عقد ..................................................................................... 25

1-6-2-2-2 شرایط عوض یا اجرت ................................................................................... 26

1-6-3 ماهیت قرارداد نجات دریایی .......................................................................................... 27

فصل دوم : شکل قرارداد و شرایط مربوط به طرفین

قرارداد در تشکیلقرارداد نجات دریایی ................................................................ 28

مقدمه ........................................................................................................................................... 29

2-1 شکل قرارداد ......................................................................................................................... 29

2-2 طرفین قرارداد ...................................................................................................................... 30

2-3 شرایط مربوط به طرفین قرارداد ........................................................................................... 30

2-3-1وجود اراده ..................................................................................................................... 31

2-3-2فقدان قصد و آثار آن ..................................................................................................... 31

2-3-3 فقدان یا معیوب بودن رضا و آثار آن ............................................................................ 32

2-3-3-1 عقد فضولی ........................................................................................................... 32

2-3-3-2 عقد اکراهی ........................................................................................................... 33

2-3-3-3 عقد ناشی از اضطرار ............................................................................................. 34

2-3-3-4 رضای ناشی از حیله ، خدعه و اغفال ................................................................... 35

2-4 اهلیت ................................................................................................................................. 37

2-4-1 معاملات صغیر ............................................................................................................ 38

2-4-2 معاملات مجنون .......................................................................................................... 39

2-4-3 معاملات سفیه ............................................................................................................. 40

2-5 داوطلبانه بودن ................................................................................................................... 41

2-5-1 مسبوق نبودن به قرارداد قبلی ..................................................................................... 41

2-5-2 در اجرای انجام وظیفه نباشد ...................................................................................... 42

2-5-2-1 در راستای انجام وظیفه رسمی یا قانونی نباشد ................................................... 42

2-5-2-2انجام عملیات نجات ورای وظایف قراردادی و قانونی ........................................ 43

2-5-3 عدم انجام عملیات نجات صرفاً جهت نجات اموال و جان خویش .............................. 44

2-6 حسن نیت ......................................................................................................................... 45

2-6-1 مفهوم حسن نیت در قرارداد ...................................................................................... 45

2-6-2 قلمروی اجرای حسن نیت و انصاف در قرارداد نجات دریایی ................................. 46

2-6-3 مؤلفه‎های غیرمنصفانه بودن قرارداد نجات دریایی ..................................................... 47

2-6-3-1 سوء استفاده از اضطرار و ضرورت ................................................................... 48

2-6-3-2 عدم ارائه اطلاعات مورد نیاز .............................................................................. 48

2-6-3-3 سوء استفاده از در اختیار داشتن منابع بیشتر ....................................................... 49

2-6-3-4 اعمال فشار ناروا و تحمیل شروط ناعادلانه ........................................................ 50

2-6-3-5 عدم تعادل نسبی عوضین .................................................................................. 51

فصل سوم : شرایط تشکیل قرارداد نجات دریایی حسب موضوعات آن ........ 53

مقدمه .......................................................................................................................................... 54

3-1 موارد شناخته شده جهت نجات موضوع قرارداد نجات دریایی .......................................... 54

3-1-1 شناور ............................................................................................................................ 54

3-1-2 سایر اموال دریایی و نجات انسان ............................................................................... 56

3-1-3 محیط زیست دریایی .................................................................................................... 57

3-2 انواع آبها و شمول قرارداد نجات دریایی از حیث نوع آب در خصوص

موضوعات آن قرارداد ......................................................................................................... 57

3-2-1 انواع آبها در تقسیم‎بندی حقوق بین‎الملل عمومی ........................................................ 57

3-2-1-1 آبهای داخلی .......................................................................................................... 58

3-2-1-2 آبهای مجمع‎الجزایری ............................................................................................. 58

3-2-1-3 دریایی سرزمینی ................................................................................................... 58

3-2-1-4 منطقه مجاور یا نظارت و منطقه انحصاری- اقتصادی ........................................... 59

3-2-1-5 فلات قاره .............................................................................................................. 59

3-2-1-6 آبهای آزاد .............................................................................................................. 60

3-3 شمول قرارداد نجات دریایی بر موضوعات حقوق نجات از حیث نوع آب ....................... 60

3-3-1 شمول قرارداد نجات دریایی حسب نوع آب بر شناور و اموال دریایی ....................... 60

3-3-2 نجات اشخاص موضوع قرارداد نجات دریایی و قلمروی شمول آن ازحیث نوع آب .. 61

3-3-3 نجات محیط زیست و قلمروی شمول آن از حیث نوع آب ......................................... 62

3-4 شرایط مربوط به موضوع قرارداد ......................................................................................... 64

3-4-1 در معرض خطر بودن ................................................................................................... 64

3-4-1-1 مفهوم خطر ............................................................................................................ 65

3-4-1-2 ویژگی خطر ........................................................................................................... 66

3-4-1-2-1 نسبی یا غیر مطلق بودن خطر .......................................................................... 66

3-4-1-2-2 بالفعل(آنی) یا بالقوه بودن خطر ...................................................................... 67

3-4-2 اثبات خطر .................................................................................................................. 68

3-5 اجرت یا پرداخت جهت انجام عملیات نجات ..................................................................... 68

3-5-1 موفقیت‎آمیز بودن ........................................................................................................... 69

3-5-2 تعیین میزان اجرت یا غرامت ویژه ................................................................................. 71

3-5-2-1 اجرت نجات شناور و سایر اموال دریایی ............................................................... 71

3-5-2-2 پرداخت جهت نجات محیط‎زیست دریایی یا تلاش جهت آن ............................... 74

3-5-2-3 اجرت نجات جان انسان ......................................................................................... 77

3-5-2-3-1 نجات جان انسان همراه با نجات اموال دریایی و یا محیط زیست دریایی ...... 78

3-5-2-3-2 نجات انسان بدون نجات اموال دریایی و یا محیط زیست دریایی .................. 79

فصل چهارم : آثار قرارداد نجات دریایی .................................................................. 81

مقدمه ............................................................................................................................................ 82

4-1 محدوده اثر قرارداد نجات دریایی و شروط آن در ارتباط با اصل آزادی قراردادها ............... 82

4-2 مسؤولیت‎ها و حقوق مالک و فرمانده شناور یا مالک سایر اموال (نجات‎یافتگان) ................ 83

4-2-1 مسؤولیت‎ها و وظایف مالک و فرمانده شناور یا مالک سایر اموال ................................ 83

4-2-2 حقوق مالک و فرمانده شناور یا مالک سایر اموال ......................................................... 85

4-3 مسؤولیت‎ها و حقوق نجات‎دهنده ......................................................................................... 87

4-3-1 مسؤولیت‎ها و وظایف نجات‎دهنده ................................................................................ 87

4-3-2 حقوق نجات‎دهنده ......................................................................................................... 90

4-3-2-1 اشخاص واجد استحقاق جهت اخذ مطالبه پرداخت ناشی از عملیات نجات ............ 90

4-3-2-2 حقوق ممتاز دریایی ................................................................................................... 92

4-3-2-2-1 جایگاه حقوق ممتازه در قانون ایران و کنوانسیون‎های مربوطه ............................ 92

4-3-2-2-2شمول غرامت ویژه در حقوق ممتازه ناشی از مطالبات نجات .............................. 94

4-3-2-2-3 شمول حقوق ممتازه ......................................................................................... 95

4-3-2-2-3-1 کشتی ........................................................................................................ 95

4-3-2-2-3-2 کرایه حمل در سفری که این حق ایجاد شده .............................................. 96

4-3-2-2-3-3 ملحقات کشتی و کرایه حمل که از شروع سفر ایجادشده ........................... 96

4-3-2-2-4 تقدم حقوق ممتاز نسبت به یکدیگر ................................................................... 97

4-3-2-2-5 ماهیت حقوق ممتاز ........................................................................................... 99

4-3-2-2-6 نحوه اجرای حق ممتاز در خصوص پرداخت ناشی از نجات و مرور زمان ........ 100

4-3-2-2-6-1 دعوا علیه شیء یا دعوا علیه شخص و اجرای حقوق ممتاز دریایی .............. 101

4-3-2-2-6-2 مرور زمان در خصوص حقوق ممتاز و دعوای مربوط به عملیات نجات .... 105

فصل پنجم : تعدیل قرارداد نجات دریایی و تعیین قانون

حاکم بر تعهدات قراردادی ..................................................................... 107

مقدمه ............................................................................................................................................ 108

5-1 ابطال و تعدیل قرارداد ......................................................................................................... 108

5-1-1 مفهوم ابطال قرارداد ....................................................................................................... 108

5-1-2 مفهوم تعدیل قرارداد و اقسام آن ................................................................................... 107

5-1-3 موارد ابطال و تعدیل قرارداد نجات دریایی ................................................................... 109

5-1-3-1 رضا حاصل شده در اثر حیله یا خدعه یا اغفال ..................................................... 110

5-1-3-2 ناعادلانه بودن قرارداد نجات دریایی ..................................................................... 110

5-1-3-3 عدم رعایت تعادل عوضین به میزان زیاد ............................................................... 112

5-2 تعیین قانون حاکم بر تعهدات ناشی از قرارداد نجات دریایی ............................................... 112

5-2-1 نفوذ حاکمیت اراده ....................................................................................................... 113

5-2-1-1 تعیین قانون حاکم توسط متعاملین در حقوق خارجی ........................................... 113

5-2-1-2 آزادی اراده متعاقدین در انتخاب قانون حاکم در حقوق ایران ............................... 114

5-2-1-2-1 قرارداد‎های اتباع بیگانه ................................................................................... 115

5-2-1-2-2 قراردادهای داخلی .......................................................................................... 115

5-2-1-2-3 قاعده تکمیلی ................................................................................................. 115

5-2-1-3 استثناهای حاکمیت اراده ......................................................................................... 116

5-2-1-3-1 مخالفت با نظم عمومی و اخلاق حسنه ............................................................ 117

5-2-1-3-2 مخالفت با قانون آمره ....................................................................................... 117

5-2-1-3-3 تقلب نسبت به قانون ........................................................................................ 117

5-3 قاعده حل تعارض حقوق ایران در صورت عدم تعیین قانون حاکم توسط متعاقدین .......... 118

5-3-1 قانون پرچم ................................................................................................................... 118

5-3-2 محل انعقاد عقد در مناطق مختلف دریایی .................................................................... 118

5-3-2-1 محل انعقاد عقد در آبهای تحت حاکمیت کشور ساحلی ....................................... 119

5-3-2-2 تعیین محل انعقاد قرارداد در صورت انعقاد آن در مناطق خارج

از حاکمیت دولت .................................................................................................. 119

5-3-2-2-1 انعقاد قرارداد در درون کشتی .......................................................................... 119

5-3-2-2-2 انعقاد قرارداد خارج از کشتی ........................................................................ 120

5-3-3 قانون حاکم بر روابط نجاتگران ..................................................................................... 120

نتیجه‎ گیری ................................................................................................................................ 122

فهرست منابع پایان‎نامه ............................................................................................................. 129

پیوست‎ها :

1)کنوانسیون بین‎المللی نجات 1989 ............................................................................................. 135

2)نمونه قرارداد نجات دریایی مؤسسه لویدز انگلستان( نسخه 2011) ......................................... 146