به روز ترین مرجع فایل های فروشگاهی

بررسی ضوابط حاكم بر سلب آزادي از اطفال در حقوق ايران و انطباق آن با اسناد و معیارهای بين المللي

چکیده

يكي از اصول مشترك بين المللي تعيين حداقل سن مسؤوليت كيفري براي اطفال است. اين امر در اسناد بين المللي و نظام‌هاي حقوقي مختلف مورد تأكيد قرار گرفته و كشورهاي مختلف سنين متفاوتي را به عنوان حداقل سن مسووليت كيفري تعيين نموده‌اند. اكثر قريب به اتفاق كشورها در كنار تعيين حداقل سن مسؤوليت كيفري، سن مسؤوليت مطلق كيفري يا سن بلوغ كيفري افراد را نيز تعيين و براي محدوده زماني بين اين دو سن واكنش هاي متفاوتي در قبال اطفال و نوجوانان معارض با قانون در نظر گرفته‌اند.

با عنايت به اهميت سطوح سني كودكان معارض با قانون، نظام كنترل بزهكاري كودكان و نوجوانان تحت شرايط خاص صورت مي‌گيرد كه در اكثر موارد با نظام كنترل بزرگسالان متفاوت است و علاوه بر پيشگيري از بزهكاري شامل جرايم ارتكابي، نحوه برخورد پليس و يا ضابطين دادگستري و محاكم و هم چنين نحوه برخورد در اماكن نگهداري، مددكاران و مشاوران نيز مي شود.

در اين پژوهش همواره تلاش شده است با روش تحليلي و كتابخانه اي و با استفاده از ساير كتب و قوانين و مقررات ملي و بين‌المللي به تبيين ضوابط حاكم بر سلب آزادي از اطفال که باید در حالت استثنایی و نادر صورت بگیرد، نقش و جايگاه پليس يا ضابطان دادگستري، ضوابطی که قاضی باید طبق آن رفتار کند و در چه شرایطی می تواند برای طفل قرار بازداشت موقت صادر کند و در چه شرایطی نیز می تواند طفل را به کانون اصلاح و تربیت بفرستد، پرداخته شود.

نتايج حاصل از اين تحقيق به سن مسؤوليت كيفري، نقش پليس، محروميت از آزادي پيش از محاكمه، رسيدگي بدون تأخیر، حق اعتراض به بازداشت موقت، اهمیت نقش وکلا و نقش مراكز نگهداري و بازپروري اشاره دارد.

فهرست مطالب

چكيده..............................................................................................................................................................1

الف- طرح مسأله و موضوع اصلي پژوهش.....................................................................................................2

ب- اهميت و ضرورت انجام پژوهش و اهداف آن.........................................................................................4

ج- سؤالات تحقيق..........................................................................................................................................6

د- فرضيات......................................................................................................................................................6

ه- روش انجام تحقيق......................................................................................................................................7

و- سوابق انجام تحقيق....................................................................................................................................7

ز- سازمان دهي مطالب...................................................................................................................................7

فصل اول: مفاهيم پايه اي و تبيين معيارهاي بين المللي مربوط به سلب آزادي از طفل

مبحث اول: مفاهيم پايه‌اي پژوهش..................................................................................................................8

گفتار اول: طفل................................................................................................................................................8

الف- مفهوم لغوي طفل...................................................................................................................................8

ب- طفل در اصطلاح حقوقي ايران.................................................................................................................8

ج- طفل يا كودك در اصطلاح كنوانسيون حقوق كودك.................................................................................9

گفتار دوم: سن حداقل مسؤوليت كيفري.......................................................................................................10

الف- تعريف سن حداقل مسؤوليت كيفري..................................................................................................10

ب- ضوابط ناظر بر حداقل سن مسؤوليت كيفري درحقوق ايران............................................................... 12

ج- ضوابط ناظر بر حداقل سن مسؤوليت كيفري در كنوانسيون حقوق كودك و ساير اسناد بین المللی ......13

گفتار سوم: سن مسؤوليت كيفري كامل يا رشد كيفري................................................................................ 16

الف- تعريف سن رشد كيفري يا مسؤوليت كيفري كامل.............................................................................16

ب- ضوابط ناظر بر رشد كيفري درحقوق ايران...........................................................................................18

ج- ضوابط ناظر بر رشد كيفري در حقوق بين المللي مربوط به دادرسي اطفال...........................................19

گفتار چهارم: سلب آزادي و انواع آن...........................................................................................................21

الف- سلب آزادي پيش از محاكمه توسط مقامات قضايي...........................................................................21

ب- سلب آزادي اداري يا پليسي..................................................................................................................23

ج- سلب آزادي به عنوان مجازات..............................................................................................................26

گفتار پنجم: حقوق زندانيان و افراد محروم از آزادي....................................................................................28

الف- تعريف حقوق زندانيان و افراد محروم از آزادي.................................................................................28

ب- حقوق مدني و سياسي............................................................................................................................29

ج- حقوق اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي.....................................................................................................31

د- حقوق مخصوص اشخاص محروم از آزادي پيش از محاكمه..................................................................34

مبحث دوم: تبيين ضوابط بين المللي ناظر به سلب آزادي از اطفال...............................................................48

گفتار اول: استثنايي بودن سلب آزادي از اطفال از نظر معيارهاي بين المللي.................................................48

الف- ضرورت اكتفا به كوتاه‌ترين زمان مناسب براي سلب آزادي از طفل و چرايي اين ضرورت................49

ب- ضرورت اجتناب از سلب آزادي پيش از محاكمه جز در موارد كاملا استثنايي.....................................50

ج- آثار و نتايج استثنايي بودن سلب آزادي از طفل......................................................................................52

1- ضرورت تعيين تكليف فوري وضعيت اطفال محروم از آزادي..................................................... 52

2- ضرورت بازنگري مداوم نسبت به امكان آزادي طفل.....................................................................54

3- ممنوعيت توقيف و سلب آزادي اجباري به حكم قانون از لحاظ معيارهاي بين‌المللي....................55

گفتار دوم: حق اعتراض به سلب آزادي.........................................................................................................57

الف- اعتراض به سلب آزادي در ميثاق حقوق مدني و سياسي.....................................................................57

ب- اعتراض به سلب آزادي در كنوانسيون حقوق كودك.............................................................................57

ج- نحوه رسيدگي به اعتراض طفل از لحاظ كنوانسيون مربوطه..................................................................58

گفتار سوم: حق دسترسي به وكيل يا مشاوره حقوقي.....................................................................................59

‌گفتار چهارم: الزام به نگهداري جداگانه اطفال و افراد بزرگسال در مراكز سالب آزادي.................................61

گفتار پنجم: الزام به نگهداري جداگانه اطفال متهم از اطفال محكوميت يافته.................................................62

گفتارششم: ضرورت رفتار مناسب‌، اقدامات تربيتي و ايجاد شرايط بازپروري طفل در جامعه و حفظ كرامت

او ................................................................................................................................................................. 62

گفتار هفتم: منع از مجازات حبس دایم بدون امکان آزادی مشروط............................................................. 65

فصل دوم: چگونگي رعايت ضوابط بين المللي مربوط به سلب آزادي از اطفال در حقوق ايران

مبحث اول: سلب آزادي اداري یا پيش از محاكمه از اطفال در حقوق ايران................................................ 66

گفتار اول: دستگيري طفل توسط پليس يا ضابطين دادگستري..................................................................... 66

الف- در حقوق موجود................................................................................................................................ 66

ب- در تغييرات نوين قانونگذاري.................................................................................................................72

گفتار دوم: بازداشت موقت طفل و جايگزين هاي آن...........................................................................................73

الف- فقدام مقررات لازم براي بازداشت طفل در حقوق كنوني...........................................................................73

ب- در تغییرات نوین قانونگذاری.................................................................................................................75

گفتار سوم: حق اعتراض و حق برخورداري طفل از معاضدت حقوقي و ساير معاضدت‌هاي مناسب..........77

الف- مقررات ناظر بر اعتراض طفل به سلب آزادي پيش از محاكمه در حقوق كنوني و تغييرات نوين

قانونگذاري ..................................................................................................................................................77

ب- حق انتخاب وكيل توسط طفل يا اولياي قانوني او.................................................................................80

ج- حق برخورداري از معاضدت حقوقي رايگان يا وكالت تسخيري براي اطفال.........................................81

گفتار چهارم: مقررات مربوط به تعيين تكليف اطفال بازداشت شده پيش از محاكمه....................................83

الف- مدت زمان مقرر براي بازنگري در ضرورت ادامه بازداشت در حقوق کنونی و تغييرات نوين

قانونگذاري .................................................................................................................................................83

ب- پيش بيني يا عدم پيش بيني ضرورت تسريع در تعيين پرونده طفل بازداشتي و ضمانت اجراهاي

مربوطه..........................................................................................................................................................85

مبحث دوم: ضوابط ناظر بر حقوق اطفال محروم از آزادي در قوانين و مقررات موضوعه ايران...................86

گفتار اول: حقوق اطفال زنداني شده در كانو‌ن‌هاي اصلاح و تربيت.............................................................86

گفتار دوم: چگونگي رعايت الزام به نگهداري جداگانه و صراحت يا ابهام مقررات مربوطه.........................90

گفتار سوم: امكان آزادي پيش از موعد طفل زنداني و مقررات ناظر بر نگهداري اجباري.............................94

نتيجه گيري و پيشنهادات...............................................................................................................................96

منابع و مؤاخذ................................................................................................................................................99