بررسي تطبيقي رشد كيفري در حقوق ايران، انگلستان و فرانسه

چکیده:

"رشد کیفری" اصطلاح حقوقی است که کمتر مورد استفاده حقوق دانان به ویژه مقررات کیفری پس از انقلاب قرار گرفته است؛اگرچه در فقه امامیه موضوع ناشناخته و ناشناسی نیست.بخش عمده ای از سرانه اعدام برابر17/5 نفر در یک میلیون نفر را، کودکان زیر 18 سال در برمی گیرد.این امر وضعّیت غیر متعارفی از منظر دیپلماتیک برای کشورما ایجادکرده است .پرسش مهم آن است که آیا نظام حقوقی اسلام نمی تواند راه کاری برای آن بیابد ؟با مرور بر ماده91 قانون مجازات اسلامی 92 ،می توان به این پرسش پاسخ مثبت داد.این پایان نامه درصدداست تا رشد کیفری موضوع ماده مزبور رااز منظرعلمی(پزشکی وروان شناسی)،روایات،دیدگاه فقها و بررسی تطبیقی درسایر کشورهای دیگر مانند انگلستان به عنوان نماینده نظام حقوقی کامن لا و فرانسه به عنوان نماینده نظام حقوقی رومی ژرمنی مورد بررسی قرار دهد. قانون جدید که مبتنی برمنابع شرعی است نشان می دهد ؛مقررات اسلامی صرفا تعبدی و انعطاف ناپذیر نیستند و می توان با تاکید بر دو عنصر زمان ومکان ،قوانین متناسب با جامعه امروزی وضع نمود که حتی از قوانین عرفی نیز مترقی تر باشد .

فهرست

عنوان شماره

چکیده:......................................................................................................................... 1

مقدّمه........................................................................................................................... 2

1-بیان مسئله................................................................................................................. 3

2-پیشینه تحقیق ........................................................................................................... 6

3-اهداف تحقیق .......................................................................................................... 6

4- سوال های تحقیق..................................................................................................... 7

5-فرضیه های تحقیق..................................................................................................... 7

6-روش تحقیق............................................................................................................. 7

7- ساختار تحقیق.......................................................................................................... 8

فصل اول:کلّیات ومفاهیم................................................................................................ 9

مبحث اول :اهليت......................................................................................................... 10

مبحث دوم:حجر........................................................................................................... 12

گفتار اول: تعريف حجر................................................................................................. 12

گفتار دوم :انواع محجورين............................................................................................. 12

بند اول: صغير............................................................................................................... 13

بند دوم :مجنون (سایکوز).............................................................................................. 13

بند سوم: غير رشيد......................................................................................................... 15

گفتار سوم: معناي لغوي رشد.......................................................................................... 15

گفتار چهارم:رشد از منظر روانشناسي............................................................................. 16

بند اول: تعريف روانشناسي رشد..................................................................................... 16

بند دوم : مراحل رشد شناختی پیاژه................................................................................. 16

الف- تولد تا 4 سالگي................................................................................................... 17

ب- 4 تا 7 سالگي......................................................................................................... 17

ج- 7 تا 11 سالگي ...................................................................................................... 18

د- 11 تا 15 سالگي ..................................................................................................... 18

ر-15 تا 18سالگی......................................................................................................... 18

بندسوم:چند نکته درباره مراحل رشدشناختی..................................................................... 18

مبحث سوم:بلوغ............................................................................................................ 21

گفتار اوّل: تعریف لغوی بلوغ ........................................................................................ 21

گفتاردوم:تعریف بلوغ جنسی.......................................................................................... 20

گفتار سوم :بلوغ جنسی ازمنظر علم پزشکی ................................................................... 21

گفتار چهارم:بلوغازمنظر قرآن ....................................................................................... 26

بند اول- بلوغ نكاح....................................................................................................... 26

بند دوم- بلوغ حلم........................................................................................................ 27

بند سوم- بلوغ اَشُدُ........................................................................................................ 28

گفتار پنجم:نظرات مفسّرین در مورد بلوغ اشد ................................................................. 30

گفتار ششم :جمع­بندی از مفهوم بلوغ در قرآن کریم ......................................................... 31

گفتار هفتم :بلوغ از دیدگاه احادیث و روایات ................................................................. 32

بند اول: احتلام در پسران............................................................................................... 32

بند دوم: حيض در دختران............................................................................................. 33

بندسوم:رویش موی خشن برعانه ................................................................................... 34

بند چهارم :سن بلوغ...................................................................................................... 34

الف:سن بلوغ در پسران ................................................................................................ 35

ب:سن بلوغ در دختران ................................................................................................ 35

گفتار هشتم :بلوغ امر تکوینی یا حقیقت شرعّیه ............................................................... 37

گفتار نهم: بلوغ از منظر صاحب­ جواهر ........................................................................... 39

بنداول: سه علامت بلوغ از منظر صاحب جواهر................................................................ 40

بند دوم: سن بلوغ در منظر صاحب جواهر....................................................................... 42

گفتار دهم: بلوغ در فقه اهل سنت .................................................................................. 43

گفتار يازدهم :نقاط افتراق و اشتراک در فقه امامّیه و اهل سنّت ......................................... 44

گفتار دوازدهم: رابطه بلوغ جنسی با رشد کیفری.............................................................. 44

فصل دوم:سن مسئولیت کیفری....................................................................................... 46

مبحث اول: مسئوليت كيفري........................................................................................... 47

گفتار اول: تعريف مسئوليت كيفري................................................................................. 47

گفتار دوم: تعریف اهلیّت کیفری واهلیت جنایی............................................................... 48

گفتار سوم:اركان مسئولیّت کیفری .................................................................................. 49

گفتار چهارم: شروط مسئولیّت کیفری ............................................................................. 50

گفتار پنجم: تفاوت مسئولیّت کیفری ومسئولیّت مدنی ...................................................... 50

بندالف-اختلاف از جهت هدف و عکس­العمل در برابر مسئولیّت ...................................... 51

بند ب- اختلاف از جهت کیفیت مسئولیّت­ها .................................................................. 51

بندج-اختلاف ازجهات عنصر قانونی .............................................................................. 51

بند د:اختلاف از جهت مجازات..................................................................... 51

گفتار ششم: تاریخچه سن مسئولیّت کیفری صغیر در قانون جزای ایران.............................. 52

بند اول:قانون مجازات 1304........................................................................................... 52

بند دوم :قانون تشکیل دادگاه اطفال مصوب 1338............................................................ 52

بند سوم : سن مسئولیّت کیفری اطفال در قانون اصلاحی مجازات عمومی .......................... 53

بند چهارم :سن مسئولیّت کیفری اطفال بعد از انقلاب اسلامي........................................... 54

بند پنجم: تشکيل دادگاه­هاي عمومي ............................................................................... 54

بند ششم : قانون آيين دادرسي كيفري.............................................................................. 55

بند هفتم: قانون مجازات اسلامي 1361............................................................................ 55

بندهشتم: قانون مجازات اسلامي 1370.......................................................................... 55

بند نهم: ماده 49 قانون مجازات اسلامی 1370.................................................................. 57

گفتار هفتم: تدابیر تأمینی و مجازات ملایم برای کودکان ................................................... 59

فصل سوم:رشد کیفری................................................................................................... 60

مبحث اول : رشد کیفری از منظر حقوق........................................................................... 61

گفتار اول : تعریف رشد کیفری ..................................................................................... 61

گفتاردوم: ارتباط اهلیّت بارشد ....................................................................................... 63

گفتار سوم:ارتباط رشد مدنی و رشد کیفری ..................................................................... 64

گفتارچهارم:رشد کیفری در قانون مجازات پس از انقلاب ................................................. 64

بنداول:رشد کیفری در قانون مجازات اسلامی 1392.......................................................... 64

بند دوم: مسئولیت نقصان یافته ....................................................................................... 65

بند سوم : ارتباط رشد كيفري با کمال العقل ................................................................. 67

بند چهارم: مراتب جنون ................................................................................................ 68

بند پنجم: مُبَرسَم............................................................................................................ 69

بند ششم: معنای معتوه در جواهر کلام............................................................................. 70

بند هفتم: مراد صاحب جواهر از معتوه............................................................................. 71

بند هشتم:احکام فقهی معتوه از منظر صاحب جواهر.......................................................... 72

بند نهم: تعارض روایات د احکام فقهی معتوه................................................................... 73

بند دهم: مسئولیّت کیفری مَعتُوه ..................................................................................... 74

مبحث دوم: رشد کیفری در فقه امامّیه.............................................................................. 77

گفتاراول:رشد کیفری از منظر علامه حلّی ....................................................................... 77

گفتاردوم:رشد کیفری از منظر صاحب جواهر و صاحب کفایه............................................ 79

گفتار سوم: رشد ازمنظر آیت الله حکیم ........................................................................... 82

گفتارچهارم:رشد کیفری از منظر فقهای معاصر.................................................................. 82

گفتارپنجم: ادله عقلی رشد کیفری................................................................................... 87

مبحث سوم: رشد در عرف............................................................................................. 90

گفتار اول: رشد اجتماعي................................................................................................ 90

گفتار دوم: رشد اخلاقي................................................................................................. 91

گفتار سوم رشد اقتصادي................................................................................................ 92

مبحث چهارم:رشد کیفری دررویه قضایی........................................................................ 93

مبحث پنجم: مجازات کودکان بزه کار در قانون مجازات 1392.......................................... 96

گفتار اول : مزیت قانون مجازات 92 برای کودکان ........................................................... 98

بند اول :نظام نیمه آزادی................................................................................................ 98

بند دوم: نظام نیمه آزادی در قانون مجازات 92................................................................ 99

بندسوم: حبس زدایی...................................................................................................... 100

بندچهارم:تقسیم بندی سنّی کودکان در قانون مجازات ...................................................... 100

بندپنجم:قاعده درا.......................................................................................................... 101

گفتاردوم:ایرادبر قانون مجازات اسلامی 1392.................................................................. 102

مبحث ششم:بررسی رشد کیفری درحقوق ایران با فرانسه................................................. 102

گفتاراول: تاریخچه سن مسئولیّت کیفری اطفال در حقوق فرانسه ...................................... 104

گفتار دوم: مفاهيم پايه حقوق كيفري فرانسه..................................................................... 105

بند اول: قابليّت انتساب در نظام حقوقي فرانسه................................................................ 105

بند دوم: خطاب در فقه اماميّه.......................................................................................... 108

گفتار سوم: بررسي تطبيقي حمايتی اطفال درایران وفرانسه................................................. 109

بند اول: تطبيق حقوق ایران با نظام کیفری فرانسه.............................................................. 110

الف- اطفال صغير غير مميّز............................................................................................ 110

ب- اطفال ممیز غیر بالغ ............................................................................................... 110

ج-اطفال 18-15 سال ................................................................................................... 110

بند دوم : قانون مجازات 1945 فرانسه............................................................................. 111

بند سوم: توّلد مفهوم « مجازات بر مجازات » ................................................................... 112

مبحث هفتم:بررسی رشد کیقری در انگلستان.................................................................... 113

گفتاراول: سن مسئولیت کیفری در حقوق انگلستان........................................................... 114

بند اول:سن عدم مسئولیّت کیفری................................................................................... 114

بنددوم: تطبیق با حقوق ایران.......................................................................................... 114

بند سوم: مسئولیت کیفری نسبی (کودکان از 10 سال تازیر 14 سال)................................... 115

بندچهارم:انتقادات وارد بر اماره قابل رد عدم رشد کیفری.................................................. 117

الف: رشد سریعتر کودکان در دوران فعلی....................................................................... 118

ب:حذف مجازات‌های خشن.......................................................................................... 118

ج: تبعیض‌آمیز بودن اماره قابل رد عدم رشد..................................................................... 118

بند پنجم:مسئولیت کیفری مطلق(کودکان بین 14 سال تا 18 سال)....................................... 119

بند ششم: سيستم جديد دادرسي کودکان در حقوق انگلستان.............................................. 119

گفتاردوم:اصول مشترک رشد کیفریدرسه کشور ایران ، فرانسه وانگلستان ......................... 120

گفتار سوم :مبنای سن 18 سال به عنوان رشد کیفري.......................................................... 121

نتایج ........................................................................................................................... 124

پيشنهادها .................................................................................................................... 128

منابع:............................................................................................................................ 130

منابع فارسی.................................................................................................................. 130

الف- کتب فارسی...................................................................................................... 130

ب- کتب عربی............................................................................................................. 131

ج- مقالات فارسی........................................................................................................ 132

د- پایان نامه ها............................................................................................................. 134

ط-فهرست جداول........................................................................................................ 135

ه- منابع سایت.............................................................................................................. 135

و- فهرست مجله.......................................................................................................... 135

چكيده انگليسي............................................................................................................. 136