به روز ترین مرجع فایل های فروشگاهی

بررسی مباحث مهم و پرچالش مسئولیت مدنی مطبوعاتی

چکیده

مسئولیت گاهی ریشه‌ی قراردادی دارد و با نقض تعهد قراردادی ایجاد می‌شود و گاهی نیز ریشه‌ی غیرقراردادی یا خارج از قرارداد دارد، که قسم اخیر از مسئولیت با عناوین متفاوتی از جمله مسئولیت مدنی، ضمان قهری و الزامات خارج از قرارداد، به کار برده می‌شود که در حوزه‌ی مطبوعات، قسم دوم از مسئولیت از اهمیت خاصی برخوردار است، چرا که در این زمینه با ابهامات و نواقص بسیاری از لحاظ منابع قانونی و کارهای علمی و پژوهشی روبرو هستیم. در رابطه با مباحث مباني مسئوليت مدني، نظریات متفاوتی بیان شده است که عبارتند از: نظریه‌ی تقصیر، نظریه‌ی خطر، نظریه‌ی تضمین حق، نظریه‌ی مختلط و نظریه‌ی واسط که مهم‌ترین آنها سه نظریه‌ی اول است و سؤال اصلی و کلیدی که در رابطه با این موضوع مطرح است این است که کدام یک از نظریات مذکور را بایستی به عنوان مبنای مسئولیت مدنی مطبوعاتی در نظر گرفت؟ که بایستی بر اساس قوانین و مقررات حقوقی موجود در این رابطه و شرایط و ضوابط مطبوعات و اعضای مطبوعاتی بررسی و تعیین گردد. دست‌اندرکاران مطبوعاتی (که ممکن است اعضای ثابت و دائمی مطبوعات باشند، که در اصطلاح روزنامه‌نگاران نامیده می‌شوند و یا سایر اشخاص مرتبط با مطبوعات، که به طور موقتی، فعالیتی را از طریق مطبوعات اعمال می‌نمایند)، از توانایی زیادی در نادیده گرفتن حقوق مردم و ورود ضرر به آنان برخوردارند که بایستی با وضع قوانین و مقررات متناسب با شرایط حال حاضر و انجام کارهای علمی و پژوهشی و ایجاد اصول حقوقی، از این توانایی کاست و حقوق افراد جامعه را حفظ نمود و یا در صورت ورود ضرر، بتوان مسئول واقعی و مستحق جبران را با در نظر گرفتن مبنای مسئولیت مطبوعاتی تعیین و با بررسی روش‌های جبران، روشی مناسب با نوع خسارت در حوزه‌ی مطبوعات و میزان زیان‌های وارده، برگزید تا در حدّ امکان خسارات وارده ترمیم شود و از سوی دیگر نیز، بایستی به حقوق و آزادی‌های مطبوعات توجه داشت تا بتوانند با اعمال حقوق و اختیارات خود و عدم هرگونه اخلال در عملکردشان، به وظایف و تکالیف خطیر خود بپردازند. اکثریت خسارات مطبوعاتی از نوع خسارات معنوی هستند که بایستی روش‌های خاصی را برای جبران آنها برگزید که عبارتند از: دادن حق پاسخ، عذرخواهی، انتشار حکم در جراید و پرداخت مادی،‌ که با توجه به میزان خسارات و شرایط آن می‌توان از تمامی و یا بعضی از آنها استفاده نمود.

فهرست مطالب

عنوان شماره صفحه

مقدمه...................................................................................................................................................... 1

فصل اول: كليات..................................................................................................................................... 5

مبحث اول: تعاريف............................................................................................................................ 5

گفتار اول: فعالیت مطبوعاتی....................................................................................................... 5

بند اول: معنای عام ............................................................................................................. 6

بند دوم: معناي خاص.......................................................................................................... 7

گفتار دوم: مطبوعات.................................................................................................................... 7

بند اول: تعريف لغوي............................................................................................................ 7

بند دوم: تعريف اصطلاحي.................................................................................................. 8

گفتار سوم: روزنامه‌نگاران ............................................................................................................ 10

بند اول: نویسنده................................................................................................................... 11

بند دوم: خبرنگار ................................................................................................................. 11

بند سوم: مدیرمسئول........................................................................................................... 12

بند چهارم: صاحب امتیاز..................................................................................................... 12

بند پنجم: سردبیر................................................................................................................. 12

مبحث دوم: تاريخچه مطبوعات و قوانين مطبوعاتي ..................................................................... 13

گفتار اول: تاريخچه‌ي مطبوعات ................................................................................................. 13

بند اول: قبل از مشروطه...................................................................................................... 14

بند دوم: بعد از مشروطه...................................................................................................... 16

گفتار دوم: تاریخچه قوانين مطبوعاتي ....................................................................................... 20

بند اول: قبل از انقلاب اسلامي .......................................................................................... 20

بند دوم: بعد از انقلاب اسلامي .......................................................................................... 21

مبحث سوم: اقسام مسئوليت‌هاي مطبوعاتي.................................................................................. 25

گفتار اول: مسئوليت مدني.......................................................................................................... 25

گفتار دوم: مسئوليت كيفري........................................................................................................ 26

مبحث چهارم: قوانين حاكم بر فعاليت‌هاي مطبوعاتي .................................................................. 27

گفتار اول: قانون مسئوليت مدني مصوب سال 1339............................................................... 28

گفتار دوم: قانون مطبوعات مصوب 1364 و الحاقيات و اصلاحيات مصوب 1379................ 29

فصل دوم: مباني مسئوليت مدني ناشي از فعاليت‌هاي مطبوعاتي................................................... 32

مبحث اول: مبناي مسئوليت مدني روزنامه‌نگاران ......................................................................... 33

گفتار اول: نظريه‌ي تقصير............................................................................................................ 33

گفتار دوم: نظريه‌ خطر................................................................................................................. 42

گفتار سوم: نظريه‌ي تضمين حق................................................................................................ 48

مبحث دوم: مبناي مسئوليت مدني ساير اشخاص مرتبط با مطبوعات........................................ 52

فصل سوم:‌ مسئوليت مدني مطبوعاتي و آثار ناشي از آن.................................................................. 54

مبحث اول: مسئوليت مدني مطبوعاتي .......................................................................................... 55

گفتار اول: مسئوليت مدني روزنامه‌نگاران ................................................................................. 56

بند اول: حدود مسئوليت نويسنده ..................................................................................... 56

بند دوم: حدود مسئوليت خبرنگار...................................................................................... 58

بند سوم: حدود مسئوليت مدير مسئول ............................................................................ 60

بند چهارم: حدود مسئوليت صاحب امتياز........................................................................ 68

بند پنجم: حدود مسئوليت سردبير ................................................................................... 69

گفتار دوم: مسئوليت مدني ساير اشخاص مرتبط با مطبوعات................................................ 70

گفتار سوم: تعيين مسئول مدنی در فضاي مطبوعاتي ............................................................. 72

گفتار چهارم: نظریه‌های مسئوليت مدنی مطبوعاتي ................................................................ 78

بند اول: نظريه‌ي مسئوليت شخصی .................................................................................. 78

بند دوم: نظريه‌ي مسئوليت جمعي یا تضامنی ................................................................ 80

بند سوم: نظریه‌ی مسئولیت ترتیبی................................................................................... 82

گفتار پنجم: روش‌هاي تقسيم مسئوليت مطبوعاتي.................................................................. 84

بند اول: روش تضامني......................................................................................................... 85

بند دوم: روش تساوي (بالسّویه)......................................................................................... 88

بند سوم: روش ميزان مداخله‌ي اسباب.............................................................................. 89

بند چهارم: روش به نسبت درجه‌ي تقصير ....................................................................... 91

مبحث دوم: جبران خسارات مطبوعاتي ......................................................................................... 93

گفتار اول: بررسی صور مختلف خسارات در حوزه مطبوعات.................................................... 93

بند اول: خسارات فردي و جمعي....................................................................................... 94

بند دوم: خسارات مادي و معنوي....................................................................................... 94

گفتار دوم: روش‌هاي شايع جبران خسارات مطبوعاتي............................................................ 95

بند اول: جبران خسارت از طريق وجه نقد يا پرداخت مادي ......................................... 97

بند دوم: جبران خسارت از طريق دادن حق پاسخ .......................................................... 102

بند سوم: جبران خسارت از طريق عذرخواهي و انتشار حكم در جرايد ......................... 106

نتيجه‌گيري............................................................................................................................................... 110

فهرست منابع و مآخذ 113