به روز ترین مرجع فایل های فروشگاهی

بررسی نظام حقوقي حاکم بر تغييرات ژنتيکي در چارچوب حقوق بين الملل بشر

چكيده

 نظام حقوقي حاکم بر تغييرات ژنتيکي در چارچوب حقوق بين­الملل بشر

  علم ژنتيك و عملياتدستكاريژنتيكي،موضوعبسيارمهمياستكهدرسيرتكامليخودازگياهانوحيواناتفراتررفتهوباتحتتاثيرقراردادنژن­هايانسان منجر به ایجاد آثار مهمي در حقوق اولیه بشر شده است وابعادتازهايرافرارويحقوقدانان به ویژه در حیطه حقوق بین­الملل بشرقراردادهاست. چنین فرآیندی بايستی به گونه­اي تحقق پذیرد كه هم در برگيرنده­ی دغدغه­هاي اخلاقي و ديني باشد و هم موجبات حفاظت از موازين حقوق بشري را فراهم آورد. بدین ترتیب است که تغییرات ژنتیکی مطلوب می تواند سبب پيشرفت جنبه­هاي مثبت اين دانش و بهبود زندگي بشر شود. در این راستا یکی از اقدامات عمده، تلاش‏های منطقه‏ای و جهانی برای نظام‏مند کردن تغییرات ژنتیکی بوده است که نشانگر توجه ویژه دولت‏ها و سازمان­های جهانی و منطقه ای به این مهم است.هدف اصلی از تدوین این پژوهش تحلیل نظام حقوقی حاکم بر تغییرات ژنتیکی در چارچوب حقوق بین الملل بشر و همچنین تاکید بر اتخاذ اقدامات پیشگیرانه از سوی دولتها و نهادهای بین­المللی در حوزه تغییرات ژنتیکی به منظور پیشگیری از نقض حقوق بشر در مسئله­ی دستکاری ژنتیکی می­باشد. درهمین چارچوب دولتها بایستی ساختار حقوقی و کیفری مشخصی را در عرصه­ی ملی برای اینگونه فعالیت­ها تنظیم نمایند، به گونه ای که زمینه­ی نقض حقوق بشر فراهم نگردد. باید بدین نکته اشاره کرد که هنوز ایران چنین ساختاری را ارائه ننموده است، لذا ضرورت دارد اقدامات لازم در شکل گیری ساختارهای مربوطه صورت گیرد. همچنین کشورها بایستی با توجه به سرعت فزاینده­ی پیشرفت­های ژنتیکی در کنار ترسیم ساختار حقوقی و اخلاقی، نسبت به پژوهش،آموزشوانتشاراطلاعاتدرحوزه تغییرات ژنتیکی اقدام نمایند. این پایان نامه نتیجه می­گیرد که ضمن آنکه دولتها و نهادهای بین المللی ملزم هستند در تقویت قواعد حقوقی حاکم بر تغییرات ژنتیکی تلاش نمایند؛ می بایست همکاری های لازم را در جهت اجرای رویه های منتهی به تغییرات ژنتیکی مطلوب انجام دهند.

کلمات کلیدی: ژن، تغییرات ژنتیکی، حقوق بین­الملل بشر، اخلاق زیستی.

فهرستمطالب

عنوان صفحه

فصل اول- مقدمه

الف)طرح مسئله....................................................................................................................................... 2

ب) سابقهعلمي......................................................................................................................................... 6

ج) اهداف................................................................................................................................................... 10

د) مراحلوروشتحقيق....................................................................................................................... 15

ه) محتوای پژوهش.................................................................................................................................. 16

فصل دوم- کلیات

مقدمه............................................................................................................................................................................................................................................ 19

مبحث اول: ارائه تعاريف و تاريخچه................................................................................................................. 21

گفتار اول: تعريف واژه ها و اصطلاحات......................................................................................................................................................... 21

بند اول: تعريف واژه ها و اصطلاحات مرتبط با موضوع تغييرات ژنتيکي................... 21

الف- ژن..................................................................................................................................................................................................... 21

ب- دستكاري ژنتيكي(تغییرات ژنتیکی)..................................................................... 22

ج- ‌بیوتکنولوژی (مهندسی ژنتیک.................................................................................. 23

د- موجودات تغييريافته ژنتيکي (ترانس‌ژنتیک)...................................................... 25

ه- شبیه سازی...................................................................................................................... 26

عنوان صفحه

بند دوم: تعريف واژه ها و اصطلاحات مرتبط با حقوق بین­الملل بشر................................................... 26

الف- حقوق بشر.......................................................................................................................... 26

ب- حقوق بين الملل بشر........................................................................................................... 27

ج- تعریف کرامت........................................................................................................................ 28

د- بررسی تعامل میان حقوق بین الملل بشر و تغییرات ژنتیکی................................................. 29

بند سوم: تعریف قواعد بین­المللی حاکم بر تغییرات ژنتیکی........................................ 31

گفتار دوم: تاریخچه تغییرات ژنتیکی، حقوق بین الملل بشر و قواعد بين­المللي

حاکم بر تغييرات ژنتيکي............................................................................................................... 32

بند اول: تاریخچه تغییرات ژنتیکی........................................................................................ 32

بند دوم: تاریخچه حقوق بین الملل بشر.............................................................................. 35

بند سوم: تاریخچه قواعد بین­المللی حاکم بر تغییرات ژنتیکی.................................... 36

مبحث دوم: نظرات موافقان و مخالفان تغييرات ژنتيکي در چارچوب

حقوق بين­الملل بشر ............................................................................................................................. 39

گفتار اول: نظريه موافقان تغييرات ژنتيکي در چارچوب حقوق بين­الملل بشر................ 39

بند اول: نظریه موافقان تغییرات ژنتیکی در نوع انسان.................................................... 39

بند دوم: نظریه موافقان تغییرات ژنتیکی در نوع گیاه و حیوان.................................... 45

گفتار دوم: نظريه مخالفان تغييرات ژنتيکي در چارچوب حقوق بين­الملل بشر.............. 47

بند اول: نظریه مخالفان تغییرات ژنتیکی در نوع انسان................................................... 47

الف- مغایرت تغییرات ژنتیکی با مفهوم کرامت........................................................... 48

ب- نگرانی از تولید انسان به صورت کالا...................................................................... 50

ج- نقض استقلال و آزادی افراد....................................................................................... 50

د- تهدید احتمالی بنیان خانواده، نسب و روابط خویشاوندی.................................. 51

ه- فقدان امنیت تکنیکی و فیزیکی................................................................................ 52

بند دوم: نظریه مخالفان تغییرات ژنتیکی در نوع گیاه و حیوان.................................... 53

عنوان صفحه

مبحث سوم: اصول حقوقي و اخلاقی حاکم بر تغييرات ژنتيکي در چارچوب

حقوق بين­الملل بشر..................................................................................................................................... 56

گفتار اول: اصول حقوقی حاکم بر تغييرات ژنتيکي در چارچوب

حقوق بين­الملل بشر................................................................................................................................ 56

گفتار دوم: اصول اخلاقی (اخلاق زيستي) حاکم بر تغييرات ژنتيکي

در چارچوب حقوق بين الملل بشر......................................................................................................... 58

مبحث چهارم: تغييرات ژنتيکي و اسناد حقوق بين­الملل و حقوق بین الملل بشر.............. 61

گفتار اول: اسناد حقوقي جهاني در زمينه تغييرات ژنتيکي.................................................. 61

بند اول: اعلاميه جهاني ژنوم انسان و حقوق بشر.............................................................. 61

بند دوم: اعلامیه بین المللی درباره داده‌های ژنتیک انسانی........................................... 65

بند سوم: اعلامیه جهانی اخلاق زیستی و حقوق بشر...................................................... 68

بند چهارم: كنوانسيون تنوع­ زيستي...................................................................................... 69

بند پنجم:بررسی پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا............................................................. 70

گفتار دوم: اسناد حقوقي منطقه­اي در زمينه تغييرات ژنتيکي............................................ 73

بند اول: کنوانسيون اروپایی حمايت از حقوق بشر و کرامت انسان راجع

به کاربردهاي علوم زيستي و پزشکي.................................................................................. 73

بند دوم: پروتكلاختياريكنوانسيون اروپاییحمايتازحقوقبشروشأن

انساندرخصوصكاربردزيستشناسيوپزشكي........................................................... 74

نتیجه­گیری.................................................................................................................................................... 76

عنوان صفحه

 فصل سوم- حقوق و تعهدات دولت­ها و ديگر نهادهاي بين­المللي

در زمينه تغييرات ژنتيکي

مقدمه.......................................................................................................................................................... 79

مبحث اول: حقوق و تعهدات دولت­ها و نهادهاي بين­المللي در زمينه

تغييرات ژنتيکي در ژنوم انساني........................................................................................................ 80

گفتار اول: حقوق و تعهدات دولت­ها در زمينه تغييرات ژنتيکي در ژنوم انساني............ 80

بند اول: حقوق و تعهدات دولت­ها در حقوق بین الملل بشر......................................... 80

بند دوم: حقوق و تعهدات دولت­ها در زمینه تغییرات ژنتیکی در ژنوم انسانی......... 86

گفتار دوم: حقوق و تعهدات سازمان­هاي بين­المللي در زمينه

تغييرات ژنتيکي در ژنوم انساني................................................................................................... 89

بند اول: حقوق و تعهدات سازمان های بین المللی در حقوق بین الملل بشر.......... 89

بند دوم: حقوق و تعهدات سازمان­هاي بين­المللي در زمينه

تغييرات ژنتيکي در ژنوم انساني........................................................................................... 91

گفتار سوم: حقوق و تعهدات شرکت­هاي بيوتک در زمينه تغييرات ژنتيکي

در ژنوم انساني................................................................................................................................... 93

مبحث دوم: حقوق و تعهدات دولت­ها و نهادهاي بين­المللي در زمينه

تغييرات ژنتيکي در گياه و حيوان.................................................................................................... 95

گفتار اول: حقوق و تعهدات دولت­ها در زمينه تغييرات ژنتيکي در گياه و حيوان......... 95

گفتار دوم: حقوق و تعهدات سازمان­هاي بين­المللي در زمينه تغييرات ژنتيکي

در گياه و حيوان.............................................................................................................................. 98

گفتار سوم: حقوق و تعهدات شرکت­هاي بيوتک در زمينه تغييرات ژنتيکي

در گياه و حيوان.............................................................................................................................. 99

عنوان صفحه

مبحث سوم: مسئوليت دولت­ها و ديگر نهادهاي بين­المللي ناشي از

عدم رعايت قواعد بين­المللي حقوق بشري در زمينه تغييرات ژنتيکي.................................. 101

گفتار اول: مسئوليت دولت­ها ناشی از عدم رعايت قواعد بين­المللي

حقوق بشري در زمينه تغييرات ژنتيکي................................................................................. 101

بند اول: مفهومكليمسؤوليت بین المللی......................................................................... 101

بند دوم: مفهوم مسؤوليتبین المللی دولت­ها.................................................................. 102

بند سوم: مسئوليت دولت­ها ناشی از عدم رعايت قواعد حقوق بشري

در زمينه تغييرات ژنتيکي...................................................................................................... 107

گفتار دوم: مسئوليت سازمان­های بين­المللي ناشی از عدم رعايت قواعد

بين المللي حقوق بشري در زمينه تغييرات ژنتيکي............................................................. 116

بند اول: مفهوم مسئولیت سازمان­های بین­المللی............................................................. 116

بند دوم: مسئوليت سازمان­های بين­المللي ناشی از عدم رعايت قواعد

بين­المللي حقوق بشري در زمينه تغييرات ژنتيکي........................................................ 117

گفتار سوم: مسئوليت شرکت­هاي بيوتک ناشی از عدم رعايت قواعد بين­المللي

حقوق بشري در زمينه تغييرات ژنتيکي................................................................................. 120

نتيجه­گيري ............................................................................................................................................. 124

فصل چهارم- اقدامات بين­المللي و ملي صورت گرفته در حمايت از حقوق بشر

در مقابل تغييرات نامطلوب ژنتيکي

مقدمه........................................................................................................................................................ 127

مبحث اول: اقدامات سازمان­هاي بين­المللي دولتي جهاني در حمايت از حقوق بشر

در مقابل تغييرات نامطلوب ژنتيکي.................................................................................................. 129

گفتار اول: اقدامات سازمان ملل متحد....................................................................................... 129

عنوان صفحه

بند اول: عملکرد سازمان ملل متحد در موضوع دستکاری ژنتیکی

و شبیه­سازی انسان................................................................................................................. 129

بند دوم: بررسی اعلامیه ملل متحد در خصوص شبیه‏سازی‏ انسان............................ 131

بند سوم: بررسی پروژه ژنوم انسانو اعلاميهمربوطبهاستفادهازپيشرفت

درزمينهعلموفنآوریبهنفعصلحوبرایمصلحتنوعبشر..................................... 136

الف- بررسی پروژه ژنوم انسان......................................................................................... 136

ب- بررسی اعلاميه مربوط به استفاده از پيشرفت در زمينه علم و

فن آوری به نفع صلح و برای مصلحت نوع بشر........................................................ 137

گفتار دوم: اقدامات سازمان آموزشي،علمي و فرهنگي ملل متحد(يونسکو).................. 138

گفتار سوم: اقدامات سازمان بهداشت جهاني (WHO)......................................................... 141

بند اول: تغییرات ژنتیکی در ژنوم انسانی و عملکرد سازمان بهداشت جهانی.......... 141

بند دوم: تغییرات ژنتیکی در ژن­های گیاهی و حیوانی و عملکرد

سازمان بهداشت جهانی.......................................................................................................... 146

الف- نحوه ارزيابي ايمني غذاهاي اصلاح ژنتيك شده .......................................... 146

ب- نحوه برچسب اطلاعات فرآورده هاي اصلاح ژنتيك شده............................... 147

گفتار چهارم: اقدامات سازمان خواروبار جهانی (FAO) ....................................................... 148

بند اول: بررسی عملکرد سازمان خواروبار جهانی در تغییرات ژنتیکی

در ژن­های گیاهی و حیوانی................................................................................................... 148

بند دوم: بررسی ایمنی زیستی در کدکس الیمنتاریوس............................................... 149

بند سوم: بررسی نشست های تخصصی مشترک سازمان خواروبار جهانی

و سازمان بهداشت جهانی...................................................................................................... 151

بند چهارم: بررسی معاهده بين‌المللي ذخاير ژنتيكي گياهي

براي غذا و كشاورزي................................................................................................................ 152

گفتار پنجم: بررسي اقدامات ديگر سازمان­هاي جهاني.......................................................... 153

عنوان صفحه

مبحث دوم: اقدامات سازمان­هاي بين­المللي دولتي منطقه­اي در حمايت

از حقوق بشر در مقابل تغييرات نامطلوب ژنتيکي...................................................................... 156

گفتار اول: اقدامات سازمان بهداشت قاره آمريکا..................................................................... 156

گفتار دوم: اقدامات شوراي اروپا................................................................................................... 157

گفتار سوم: اقدامات اتحاديه اروپا................................................................................................. 161

بند اول: اقدامات پارلمان اتحادیه اروپایی............................................................................ 161

بند دوم: اقدامات شورای اتحادیه اروپایی............................................................................ 163

مبحث سوم: بررسي عملکرد جمهوري اسلامي ايراندر حمايت از حقوق بشر

در مقابل تغييرات نامطلوب ژنتيکي................................................................................................. 164

گفتار اول: ارزيابي عملکرد ايران در فرآيند تغييرات ژنتيکي در ژنوم انساني................. 164

گفتار دوم: ارزيابي عملکرد ايران در فرآيند تغييرات ژنتيکي در ژن­هاي

گياهي و حيواني.............................................................................................................................. 168

گفتار سوم: ارزيابي قانون ايمني زيستي در ايران................................................................... 171

بند اول: تعریف قانون ایمنی زیستی.................................................................................... 171

بند دوم: سياستتقنينيحاكمبرقانونايمنيزيستي.................................................. 172

بند سوم:سياستكيفريدرقبالجرائمايمنيزيستي.................................................. 175

بند چهارم: الزاماتقانونايمنيزيستيدرهاله­ايازابهام............................................. 180

گفتار چهارم: ارزیابی نظام مسئولیت کیفری و مدنی ناشی

از دستکاری ژنتیکی در ایران....................................................................................................... 184

بند اول: نظاممسؤوليتكيفريناشی از دستکاری ژنتیکی درنظامحقوقيايران.. 184

بند دوم: نظاممسؤوليتمدني ناشی از دستکاری ژنتیکیدرنظامحقوقي ايران.... 187

الف) مسئوليت قراردادي................................................................................................... 187

ب) مسؤوليت خارج از قرارداد......................................................................................... 189

عنوان صفحه

مبحث چهارم: عملکرد برخي ديگر از کشورها در حمايت از حقوق بشر

در مقابل تغييرات نامطلوب ژنتيکي.................................................................................................. 193

گفتار اول: بررسي عملکرد ايالت متحده آمريکا....................................................................... 193

گفتار دوم: بررسي عملکرد انگلستان.......................................................................................... 197

گفتار سوم: بررسي عملکرد کشورهاي اسلامي....................................................................... 198

نتيجه­گيري ............................................................................................................................................. 202

نتيجهگيرينهايي.................................................................................................................................... 205

فهرست منابع............................................................................................................................................. 222