به روز ترین مرجع فایل های فروشگاهی

بررسی فعالیت نظامی دولت ها در فضای ماورای جو از دیدگاه حقوق بین الملل

مقدمه

اصطلاح ماوراء جو برای نخستین بار با پرتاب اولین قمر مصنوعی کره زمین به نام اسپوتینک که توسط اتحاد جماهیر شوروی در 4 اکتبر 1957 به فضا پرتاب شد،مطرح گردید. حقوق فضا شاخه ای از حقوق است که شامل قوانین داخلی و بین المللی درباره فعالیتهای فضاء ماوراء جومیباشد. بیش از چند دهه است که حقوق دانان نتوانسته اند تعریفی واحد از ماوراء جو ارایه دهند ولی اغلب معتقدند که فضاء ماوراء جو از پایینترین ارتفاع سطح دریا که در آن اشیای فضایی میتوانند به دور زمین بچرخند یعنی حدود1/62مایل یا 100کیلومتر شروع می شود. به دنبال آغاز فعالیتهای بشری در فضاء ماوراء جو و ضرورت تبیین چهار چوبی برای قانونمند کردن فعالیت کشورها در این حوزه، در سال 1958بسیاری از کشورهای عضو سازمان ملل متحد با ارایه پیش نویس سندی به مجمع عمومی سازمان ملل متحد مهمترین قعطنامه استفاده از فضاء ماوراء جو را به شماره1148 به تصویب رساندند. در این قطعنامه تاکید شده است که ارسال هر شی به فضاء ماوراء جو باید منحصرا با اهداف صلح آمیز و علمی صورت پذیرد و این مطلب بعنوان یکی از اصول وپایه های محکم شکل گیری حقوق فضا در قطعنامه یاد شده بحساب می آید. در دسامبر همان سال مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامهای دیگر به شماره 1348 که بطور کامل به مسایل مربوط به فضاء ماوراء جو می پرداخت به تصویب رساند و فضاء ماوراء جو را به عنوان میراث مشترک بشری اعلام نمود. این قطعنامه بنا به دلایل بسیاری از جمله آغاز دوره رقابت فشرده میان دو ابر قدرت یعنی ایالات متحده آمریکا و شوروی سابق برای تسخیر فضا ضرورت استفاده صلح جویانه از فضاء ماوراء جو را بیان داشت وتشکیل کمیتیه کوپیوس را بعنوان تدوین کننده رژیم حقوقی فضا در قالب سندهای بین المللی اعلام کرد. از زمان تشکیل کوپیوس 5 معاهده بین المللی به تصویب رسیده است که بعنوان زیر بنای حقوق بین الملل هوای فضایی مطرح هست. برخی از اصول کلی این معاهده ها عدم تملیک بر فضاء ماوراء جو، عدم استفاده نظامی از فضا، آزادی اکتشافات وتحقیقات علمی فضایی و حفظ محیط زیست در زمین و فضا می باشد.

ممنوعیت استفاده از فضاء ماوراء جو برای مقاصد نظامی یا همان تحریم تجاوز یا به عبارتی خلع سلاح کامل بوسیله ماده 11 منشور ملل متحد و همچنین موافقتنامه1378مجمع عمومی تضمین شده است و این اصول موجب می شوند که اصل استفاده از فضاء ماوراء جو منحصرا برای مقاصد صلح جویانه مورد تایید قرار گیرند. متاسفانه هنوز با گذشت بیش از نیم قرن از پرتاب اولین قمر مصنوعی ساخت بشر و تایید جامعه بین المللی بر استفاده صلح آمیز از فضا وهمچنین صدور قطعنامه ها ومعاهدات در این زمینه واژه صلح آمیز فاقد یک معنی معتبر وموثق می باشد. در تفسیر اولیه وکلی از این واژه معنی غیر نظامی بودن آن در ذهن مجسم می شود. با این وجود دو ابر قدرت فعالیتهای فضایی یعنی ایالات متحده آمریکا وشوروی سابق هر یک تعابیر متفاوتی از همین واژه دارند. از آغاز این فعالیتها، ایالات متحده آمریکا استفاده های صلح آمیز از فضا را بمعنی عدم تجاوز می دانست، نه بمعنای غیر نظامی کردن وبر این اساس تمامی استفادهای نظامی از فضا را که جنبه تجاوزکارانه نداشته باشند بموجب بند 4ماده 2منشور سازمان ملل مجاز می داند، از سوی دیگر اتحاد جماهیر شوروی سابق بر این عقیده بود که صلح آمیز بودن به معنای غیر نظامی بودن است و لذا تمامی فعالیتهای فضایی غیر صلح آمیز غیر قانونی خواهد بود. علی رغم این عقیده در طول همین مدت زمان، اتحاد جماهیر شوروی اقدام به استقرارچندین ماهواره نظامی در مدار نمود ودر طرحهای نظامی خود بر افزایش چشمگیرفن آوری فضایی متکی شد.

در دهه 1990 محیط فضا برای طرحهای نظامی به یک محیط ضروری تبدیل شد و فضا تبدیل به یک زمین مرتفع برای استفاده های نظامی گردید. جنگ خلیج فارس اولین نبرد فضایی نامیده شده است زیرا برای اولین بار بود که طیف وسیعی از تجهیزات فضایی-نظامی در این جنگ مورد استفاده قرارگرفت. شاید بتوان گفت که اهمیت فضا بطور بسیار گسترده ای درعملیات عراق2003 برای ایالات متحده آمریکا مشخص گردید. ایالات متحده آمریکا در این عملیات به طور بسیار گسترده و منسجم از تجهیزات مستقر در فضا برای عملیات نظامی استفاده کرده بود. توجه به این موضوع بسیار حایز اهمیت است که در عملیات عراق 2003 وعملیات کوزوو1999 بیش از 80 درصد از ارتباطات هوایی-نظامی از طریق ماهوارههای چند ملیتی وتجاری تامین می گردید زیرا هزینه استفاده نظامی از ماهواره های تجاری بسیار پایینتر و زمان دسترسی به اطلاعات آنها نیزبسیار وسیعتراست. به طور مشخص پس از پایان جنگ سرد، حقوق بین الملل فضایی، در جنبه های مختلف متحول شده است از آن جمله می توان به ظهور و گسترش بیش از پیش بخش خصوصی در فعالیت های فضایی تجاری و به دنبال آن نظامی شدن این فعا لیت ها اشاره داشت.

در دهه اخیر، فعالیت های فضایی از انحصار چند قدرت فضایی خارج شده و کشورهای بسیاری از جمله کشورهای در حال توسعه وارد این عرصه شدند. بی شک می توان گفت که حقوق بین الملل فضا از معدود شاخه های رشته حقوق بین الملل است که به علت ارتباط تنگا تنگ آن با پیشرفت فن آوری و تکنولوژی ،تغییر شکل می دهد و از این رو رشته ای پویا خواهد بود.

در این تحقیق سعی برآن است که با بررسی معاهدات بین المللی مربوطه، مسوولیت دولت ها در مورد رعایت قوانین مربوط به استفاده صلح آمیز از فضا و نقض این قوانین وجبران خسارات ناشی از نقض این قوانین توسط دولت ها پرداخته شود.

فهرست

چکیده12

مقدمه. 12

فصلاول:رژیمحقوقیحاکمبرفضا18

1-1-قلمروفضا18

2-1- منابعحقوقیفضا19

-1-3رژیمحقوقیفضا21

-1-3-1معاهدهاصولفعالیتدولتهادرکاوشواستفادهازفضاشاملماهواجرامآسمانی.(معاهدهفضاءماوراءجو) 24

1-1-3-1-بررسيتاریخچهمعاهدهفضا(OST)26

2-1-3-1-اهدافوروحمعاهدهفضا(ost)26

3-1-3-1-ابهاماتومحدوديتهایمعاهدهفضا( ost) جهتكنترلسلاح. 29

-1-4سنجشازراهدور. 32

4-1-1-سنجشازراهدوربطورکلی.. 32

4-2-1-اصول 15گانهسنجشازراهدور. 34

-1-5تعاریفسنجشازراهدور. 38

6-1-کاربردهاینظامیوغیرنظامیازاطلاعاتسنجشازراهدور. 39

فصلدوم:ابعادحقوقیفعالیتهاینظامیفضاییدولتها42

1 – 2 –تاریخچهوچگونگیشکلگیریفعالیتهاینظامیدرفضا44

2 – 2 – پیدایشجنگفضایی.. 45

3 – 2 –التزاماتمادهچهارمپيمانفضا47

1 – 3 – 2 - بنداولمادهچهارممعاهدهفضا:سلاح‌هايمخربدستهجمعی.. 47

2 – 3 – 2 –بند 2ماده4 معاهدهفضا: «اهدافصلح‌آميز»49

4 – 2 –استفادهاززوردرفضايخارجي.. 52

5– 2 –موضوعدفاعمشروع. 55

1 – 5 – 2 –دفاعمشروعدرفضايلایتناهیخارجاززمین.. 56

2 – 5 – 2 – دفاعمشروعبرروياجرامآسمانيومنطقهقطبجنوب.. 56

6 – 2 –رقابتتسلیحاتیدرفضاوقوانينمخاصماتمسلحانه. 58

1 – 6– 2 – حفاظتازفضادرهنگامبروزدرگيري‌هاينظامي.. 60

2 – 6– 2 –اهدافنظامي.. 61

3 – 6– 2 – تدابيرپيشگيرانهازنظرحقوقبینالملل. 63

7– 2 – آياالزاميبراياستفادهازسلاحفضائيوجوددارد؟. 65

فصلسوم:اهدافوچگونگیبهکارگیریموشکهایضدماهوارهونظامیگریدرفضا67

1 – 3 – فنآوریفضایی.. 67

2 – 3 – ماهوارهمهمترینفنآوریفضایی.. 68

1 – 2 – 3 – ماهوارههاینظامی.. 68

3 – 3 – سیستمهایفضایی.. 69

1 – 3 – 3 –سیستمفعال. 70

2 – 3 – 3 – سیستمغیرفعال. 70

4 – 3 –آشناییباموشکضدماهواره70

5 – 3 –آزمایشموشکضدماهواره(بالستیک)چین.. 72

6 – 3 –اهدافپکنازآزمایشموشکضدماهواره73

1 – 6– 3 –ترغیباقدامبینالمللیبرایمنعتسلیحاتیکردنفضا73

2 – 6 – 3 -شکستنانحصارموشکهایضدماهواره74

3 – 6 – 3 –مقابلهبااقداماتجاسوسیازطریقماهواره75

7– 3 – علتمحدودیتواکنشجامعهبینالمللیبهآزمایشموشکیچین.. 76

8 – 3 –نقدراهبردیآزمایشموشکیچینبراساسقوانینحقوقبینالمللومنشورسازمانمللمتحد. 76

1 – 8 – 3 –تضمینصلحآمیزبودنفعالیتهایفضایی.. 77

2 – 8– 3 –حقذاتیدفاعمشروعدربرابرهرگونهتهدیدفضایی.. 77

9– 3 – آزمایشموشکیچینگواهیبربازنگریدرمعاهدهفضا(ost)78

1 – 9 – 3 –بررسيآزمايشموشكضدماهوارهچينبراساسماده 4 معاهدهOST. 78

2 – 9 – 3 -بررسياينآزمايشبراساسماده 7 معاهدهفضا79

3 – 9 – 3 –بررسياينآزمايشبراساسماده 9 معاهدهفضا79

فصلچهارم:استراتژیفضاییواشنگتندرهزارهیسوموواکنشپکنبهآن. 81

1 – 4 – قانونبهعنوانشیوهایازجنگ... 81

2 – 4 – جنگیکپارچه. 82

3 – 4 - قانون. 84

1 – 3 – 4 - قانونتاکتیکی.. 85

2 – 3 – 4 – قانوناستراتژیک... 86

4 – 4 – حاکمیتفضا87

5 – 4 – امنیتخطوطفضاییارتباطی.. 88

6 – 4 – اعمالحاکمیتدرفضاتوسطآمریکا89

1 – 6 – 4 – حاکمیتطبیعی.. 90

2 – 6 – 4 – حاکمیتعملیبرفضا91

1 – 2 - 6 – 4 – حاکمیتمثبت.. 92

2 – 2 – 6 – 4 - حاکمیتمنفی.. 93

7 – 4 – بهکارگیریسلاحهایفضاییجهتدستیابیبهحاکمیتفضاتوسطآمریکا96

8 – 4 - پيشرفت‌هاياخيردرسياستفضاييآمريكا96

9 – 4 - چین.. 98

10 – 4 – قانوناستراتژیکچینجهتمحدودکردنحاکمیتفضاییآمریکا99

1 – 10 – 4 - قانونچینی.. 100

11 – 4 – بیانیهچینازحاکمیتعمودیدرفضا101

1 – 11 – 4 - بررسیقانونیحاکمیتعمودیفضا102

نتیجهگیری.. 104

فهرستمنابعومآخذ. 107

Abstract112